Ma ka hana ka ‘ike

Synopsis: A journey of an ordinary person displaying extraordinary actions and behavior.

Aloha mai kākou e nā hoa puni pōpō peku. ‘O ka mea ‘āpiki, ‘a’ole ko ‘oukou mea kākau he wahine puni pōpō peku. ‘O ko’u kaikua’ana ka mea puni pōpō peku o ko’u ‘ohana. Mahalo au i ia pā’ani, akā, ‘a’ohe ulu o ko’u hoi i ka hana ‘ālapa. A no laila, ‘a’ole i nui nā mea a’u i ‘ike ai no Manti Te’o. Ua maopopo ia’u, no Kahuku ‘o ia a mai ke Kulanui ‘o Punahou ‘o ia i puka ai, a ua lilo iā ia ka pu’u kālā no ka hele ‘ana aku i ke kulanui ‘o Notre Dame ma muli o kona mākaukau ma ka pā’ani pōpō peku. ‘O ia wale nō nā mea i maopopo ia’u ma mua. A i ka hala ‘ana aku o kona kupunawahine a me kāna ipo, ua ku’i a’e ka lono e pili ana iā ia ma ke kīwī, ma ka lekiō, a ma ka pūnaewele nō ho’i. A i ia manawa i ulu ai ko’u hoi, a ho’omaka ihola au e noi’i iā Manti ma ka pūnaewele. Ua heluhelu au i nā mo’olelo a pau e pili ana iā ia, a ua nānā paha au i nā wikiō a pau nona.

He keu aku ‘o Manti a ke kupaianaha. He kanaka wale nō ‘o ia, ho’ākua nō na’e kāna hana. ‘A’ole au e kama’ilio nei no kāna hana ho’opoina ‘ole ma ke kahua pā’ani. He mea nui nō ia. He ‘eono makana i lilo aku nei iā ia. ‘O ka Makana Maxwell, ‘o ka makana ia e lilo i ka mea pā’ani pōpō peku kulanui ‘oi o ‘Amelika. ‘O ka Makana Bronko Nagurski, ‘o ka makana ia e lilo i ka mea pā’ani kūpale ‘oi loa. ‘O ka Makana Vince Lombardi, ‘o ka makana ia e lilo i ka mea pā’ani ‘oi o ka laina . ‘O ka Makana Walter Camp, ‘o ka makana ia e lilo i ka mea pā’ani ‘oi o ka makahiki. ‘O ka Makana Dick Butkus, ‘o ka makana ia e lilo i ka mahikua ‘oi. ‘O ka Makana Chuck Bednarik, ‘o ka makana ia e lilo i ka mea pā’ani kūpale ‘oi o ka makahiki. A i kēia lā, e ‘ike auane’i ko ka honua nei i ka lilo a me ka lilo ‘ole paha o ka Makana Heisman iā ia. He keu ia a ke kupaianaha. Akā, ‘o ka mea i pū’iwa ai ko’u no’ono’o, ‘o ia kāna hana ma waho o ke kahua pā’ani. Ua like nō ke kupaianaha.

Ke au no’ono’o no ka mo’olelo o Manti, kupu a’e ‘ekolu hua ‘ōlelo, ‘o ia ho’i, ‘o ke koa, ‘o ke kūpa’a a me ke alaka’i. Ua ‘ike ‘ia e ka lehulehu kona koa i ka hala ‘ana o ‘elua wahine aloha nui ‘ia e ia. Ua ha’i mai nō ‘o ia i kona mo’olelo walohia. Ua hō’ike a’e ‘o ia i kona mea i ho’oulu ‘ia ai e pa’a kona mana’o i ka hana ma ke kahua pā’ani i mea e kō ai kona kuleana i kona hui. ‘O ia ke ‘ano o ke alaka’i kūpono.

Pū’iwa kekahi po’e kānaka i kona ikaika ma ke alaka’i ‘ana ma ke kahua pā’ani, akā, ma waho o ke kahua pā’ani, he ha’aha’a a mālie. A wahi a kāna mau kumu pōpō peku a me kona mau hoa pā’ani, ‘a’ole ‘o ia no’ono’o iki i kona pono iho. A ‘o ia ko’u mea e mahalo aku ai iā ia. ‘O ia ‘ano alaka’i, ‘o ka ha’aha’a, ‘o ia ka mea e ‘ike ‘ia nei ma nā hana a pau āna. Pēlā nō ke kanaka, ke maika’i kona hānai ‘ia ‘ana.

‘O ko’u makemake, e lilo ka Makana Heisman iā Manti, no ka mea, he kumu alaka’i maika’i wale ‘o ia nāna e kūlia i ka nu’u ma ke kahua pā’ani a ma kāna mau hana a pau nō ho’i.

Mahalo a nui e Manti no kāu hana e ha’aheo a e mahalo ai ko Hawai’i a me ko ka honua nō ho’i.

This column is coordinated by Kawaihuelani Center for Hawaiian Language at the University of Hawai’i at Mānoa.