He aha ka waiwai o ke mele ‘Hawai‘i Pono‘ī’?

Synopsis: Hawaiæi Ponoæï has been the state song since 1967 but has been around longer. King David Kaläkaua wrote the lyrics to the melody and it was first sung by the Kawaiahaæo Church Choir on Nov. 16, 1874, on Kaläkaua’s birthday. What most people don’t know is that there are originally three full verses in the song. However, at the University of Hawaiæi games, only the first verse and a repeated chorus are sung. How important is it to know and sing the full song of Hawaiæi?

Ua kapa mua æia këia mele æo “Hymn to Kamehameha”. He kohu mele Prussia ke lohe aku i ke ea. æO ia hoæi ke ea o ke mele “God Save the King” i lohe æia e Henry Berger. Mai Prussia mai æo Henry Berger i ka MH 1872, a lilo æo ia æo ia ke alakaæi o ka Royal Hawaiian Band i ia wä. Haku æia nä huaæölelo o ke mele “Hawaiæi Ponoæï” e ka Möæï Kaläkaua i ka MH 1874 a hoæopili aku i ke ea o “God Save the King”.

Hïmeni æia këia mele ma mua o ka hoæomaka æana o nä päæani like æole ma Hawaiæi. Akä naæe, æaæole hïmeni æia nä paukü a pau. He mea nui ka hïmeni piha æana i këia mele ma muli o kona wehewehe æana i ke kuleana o nä poæe Hawaiæi, æo ia hoæi, ua kuhikuhi æia ke külana o ka möæï, kekahi mau aliæi, a me nä makaæäinana nö hoæi. He mea nui ka hoæomanaæo æana i ko käkou aliæi. Eia i lalo nei ke mele holoæokoæa:

Paukü 1: Hawaiæi ponoæï

Nänä i kou möæï

Ka lani aliæi

Ke aliæi

Hui: Makua lani e

Kamehameha e

Na käua e pale

Me ka ihe

Paukü 2: Hawaiæi ponoæï

Nänä i nä aliæi

Nä pua muli kou

Nä pökiæi

Paukü 3: Hawaiæi ponoæï

E ka lähui e

æO käu hana nui

E ui e

I këlä me këia kakahiaka, ma mua o ke komo æana i ka papa ma ke Kula Kaiäpuni æo Püæöhala, oli mai nä keiki i ke oli kähea, a laila, hïmeni läkou i nä huaæölelo o ke mele æo Häwaiæi Ponoæï. Ma o këia hana e aæo ai nä keiki i ka waiwai o këia mele. Inä hiki i kekahi keiki ke hïmeni i ke mele holoæokoæa, a laila, hiki nö iä käkou a pau ke hana pëlä. Ma ke Kula Nui o Hawaiæi ma Mänoa, he pilikia këia, no ka mea, æaæole piha ka hïmeni æana, a hïmeni nä känaka a pau i këia mele ma hope o ke mele aupuni o æAmelika. Aloha nö kä hoæi käkou, na kupa æike æole i ko käkou mele æäina ponoæï.

Aia kekahi æölelo noæeau, “I ka æölelo no ke ola, i ka æölelo no ka make.” Inä æaæole käkou e hïmeni i ko käkou mele mokuæäina me ka piha pono o nä paukü a pau, e nalo ka manaæo nui a e nalo pü me ke kumu e haæaheo ai käkou i ko käkou æäina a me ko käkou moæolelo. No laila, e hoæopaæa käkou i nä paukü a pau i mau ai ke mele o ka æäina i ka pono. A ma o ia mele lä e mau ai ke ea o ka æäina i ka pono! Mahalo nö hoæi nä keiki paæa mele o këia wä. Ma o läkou lä nö e ola ai ka manaæo o ia mele i ka wä e hiki mai ana.

———

E ho‘ouna ‘ia mai na ä leka iä mäua, ‘o ia ho‘i ‘o Laiana Wong a me Kekeha Solis ma ka pahu leka uila ma lalo nei:

>> kwong@hawaii.edu

>> rsolis@hawaii.edu

a i ‘ole ia, ma ke kelepona:

>> 956-2627 (Laiana)

>> 956-2627 (Kekeha)

This column is coordinated by Kawaihuelani Center for Hawaiian Language at the University of Hawai‘i at Mänoa.