Ua Lele Kohala

Synopsis: With great love and remembrance for a dearly loved Kohala who recently left this life on Earth.

—

He aloha nö he aloha

No kuæu lupe æëheu manu

Hïhïmanu kihi poæohiwi

Lele kauahe kähili aliæi

He aloha nö he aloha

No kuæu lupe pupua pïkake

Welo Kakaiäpola i ke aæe

æÖæili pulelo hae Hawaiæi

He aloha nö he aloha

No kuæu lupe aho loloa

Kïæaho häpai i luna

Ua lele Kohala

Ua hoæolewa æia

Me he lupe lä ka lele æana aæe nei o këia makuahine aloha nui æia. He kauaheahe ke kïkaha æana i ka lewa a hala æo Külua o ka pö a höæea akula æo ia i ka puka momi o ka paradaiso kini æänela o ka Makualani e hui ai me Küpuna mä. No ia kumu i waiho æia aæe nei këia noi haæahaæa i wahi lumi liæiliæi o Kauakükalahale e hoæoheno ai iä Mary Ann Lim.

I ke kukuæi æana o nei lono kaumaha a lohe æia e oæu mau pepeiao, kähähä püæiwa hoæi kau kuæu manaæo, a æaæohe æü, æo ka häloæiloæi maila nö ia o nei püæolo waimaka a pulupë kuæu mau päpälina. Me he ua lä nö ia e loku mai ana nä puæu haele lua æO Pili me Kalähikiola a kau maila nö hoæi ka haili aloha e häæupu aæe ana kuæu manaæo no Kohala-nui, Kohala-iki, Kohala-loko, Kohala-waho, Kohala-ua-æäpaæapaæa a höæea pü akula ka welelau o kuæu æiæini no ke ahe Inuwai e lalawe hele nei ka huku æale no ke kai loa, no ka makani anu hoæi, a he Ulumano.

Me he püpükanioe o ka nahele ka nahenahe o ka leo o Mary Ann Lim a he honehone lua æole nö ia e æupu koke ai ka haliæa aloha o ke kamaæäina ke lohe mai. He leo këia i kaulana loa i ka poæe mai kekahi kapa a kekahi kapa aku o Hawaiæi nei a puni, a ua nanea nö hoæi nä kini lehulehu puni ke ao i nei puæu kani leo polinahe.

æO Kohala ka æäina, æo Häwï ke one hänau, a ua alahula ko laila pana æäina he alahele no Mary Ann Lim mai kona wä æuæuku mai a hiki i kona hala æana. æO Neulu ka inoa æohana a æo William, kona makuakäne hoæi, æo ia ka mea näna i aæo i ka hoæokani æukulele iä ia. æO Sarah Pule me Margaret Moku käna mau kumu hula. æO Elmer Lim käna käne o ka male æana a æeono a läua mau keiki. He mau keiki kaulana loa këia a he lamalama welo mau nö hoæi läkou ma ka hula a me ka hoæokani pila: æo Leialoha Amina, Charmaine Davis, Nani Lim Yap, Lorna Lim, Sonny Lim me Kimo Lim. Ua kaulana këia æohana i kä läkou hoæopaæa æana i nä mele e hoæohanohano mau ana iä Kohala, ko läkou æäina aloha. A ua lei nui æia nä poæohiwi haæaheo o läkou i nä kähiko hoæoheno Nä Hökü Hanohano. æO nei makuahine aloha nui æia, æo Mary Ann Lim, æo ia ka mea e kapa æia ai ko Kohala poæe, “Kohala æäina haæaheo!” A me ia manaæo e æupu aæe nei këia puana lälani mele i hele a kaulana ma muli hoæi o kona leo nahenahe:

No Kohala ka makani æÄpaæapaæa

Ua kaulana æoe a haæaheo

E ho‘ouna ‘ia mai na ä leka iä mäua, ‘o ia ho‘i ‘o Laiana Wong a me Kekeha Solis ma ka pahu leka uila ma lalo nei:

>> kwong@hawaii.edu

>> rsolis@hawaii.edu

a i ‘ole ia, ma ke kelepona:

>> 956-2627 (Laiana)

>> 956-2627 (Kekeha)

This column is coordinated by Kawaihuelani Center for Hawaiian Language at the University of Hawai‘i at Mänoa.