Mahalo for supporting Honolulu Star-Advertiser. Enjoy this free story!
Synopsis: What could possibly be next? With an ever-growing GMO issue, Aqua Bounty Technology brings “Frankerfish” to the plate.
Hui! E nā hoa makamaka o Kauakūkalahale mai uka mai a i kai, mai ka hikina a ka lā puka i Ha’eha’e a i ka mole ‘olu o Lehua, aloha nui kākou. Ua hele a luhi paha nā maka i ka heluhelu ‘ana i nā mo’olelo no ka GMO. Eia na’e, ‘a’ole kēia he mo’olelo no ke kalo.
Kainō a mā’ona ka ‘ōpū o ke kanaka ‘epekema i ko koā uka. Eia kā, eia hou maila ua kanaka ‘epekema lā e kā’ili aku ana i ko koā kai. E ka mea heluhelu, ua lohe paha ‘oe no ka Frankerfish? Na Aqua Bounty Technologies i ho’ohānau ihola i ka i’a hou. Ki’i ‘ia akula ‘ekolu ‘ano i’a. ‘O ke kāmano, he i’a ia no ka moana. ‘Elua ‘ano kāmano o ke ki’i ‘ana. ‘O ke kāmano o ka Pākīpika me ke kāmano o ka ‘Akelanika. ‘O ka pout, he i’a ia no ke kai hohonu. Kama’āina ke kāmano iā kākou, akā malihini paha ka i’a pout. Kohu like ke kino o ka pout me he puhi lā ke nānā aku, akā he i’a nō na’e ia.He mau pewapewa kona, a he kualā nō ho’i. Pēnei ka hana a nā kānaka ‘epekema. Ki’i ‘ia ka hua o ke kāmano ‘Akelanika, a hou ‘ia ke ēwe o ke kāmano Pākīpika me ke ēwe o ka i’a pout i loko o ua hua lā. Hānau maila ka i’a, he kāmano GMO nō ho’i.
Wahi a Aqua Bounty Tech mā, ‘a’ole i lako ka moana i ka i’a. E mahu’i ana lākou, e nele ana ka moana i ka i’a ‘ole i ke au e hiki mai ana. No laila, ho’ohānau ‘ia ka Frankerfish no ka pono o kākou. ‘Oi aku kona nui ma mua o ke kāmano maoli, a ‘oi aku ka wikiwiki o kona ulu ‘ana. Ua hapa maila kona wā o ka ulu ‘ana a nui ma mua o ke kāmano maoli. Kū nō i ke ‘ano o ka ulu wikiwiki ‘ana o ke kāmano o ka Pakipika. Ma muli o kona makua, ‘o ka pout, hiki i kēia i’a GMO ke ulu i kēlā kau, kēia kau. ‘A’ole pēlā ke kāmano maoli.
Nui ka hopohopo o ka lehulehu i ka ‘oihana GMO pili i kēia i’a. ‘O kēia kāmano GMO, he maka mua wale nō paha ia. Ke ‘ae ‘ia kēia ‘oihana GMO no nā i’a, e ‘ae ‘ia ana paha ka hana GMO ‘ana i nā ‘ano holoholona like ‘ole. E akahele o ho’ohānau ‘ia nō paha ka pipi GMO a i ‘ole ka pua’a GMO i ka wā e hiki mai ana!
I kēia manawa, e noi ana ‘o Aqua Bounty Tech mā e ‘āpono ‘ia e ka FDA ua Frankerfish lā me ka hō’ike ‘ole ‘ana i ke kūlana GMO o ua i’a hou lā, ‘o ia ho’i inā ‘ae ‘ia ke kū’ai ‘ana aku i ua i’a pupuka lā, ‘a’ohe mea e hō’ike ana he i’a GMO nō ia. ‘A’ole e hiki ana i ke kanaka kū’ai i’a ke wae i ka i’a maoli a i ka i’a GMO paha. ‘O kēia hana ho’onalonalo a lākou, he hana malū wale ho’i ia. Me he mea lā, maopopo iā lākou, ‘a’ole e kū’ai ana nā kānaka i ka i’a GMO. Ke kū’ai ‘ole ‘ia ka i’a, hoka! Nele loa o Aqua Bounty Tech mā i ke kālā ‘ole.
E no’ono’o pono kākou no kēia ‘oihana, a e maka’ala nō ho’i kākou i kona māhuahua ‘ana ma kēia mua aku. Ua ki’i ‘ia nā mea kanu o uka, a ke iho nei ke kanaka ‘epekema i kai. E maka’ala o pau loa nā mea maoli, a ‘o ka lāhui GMO ke kū i ka moku a no lākou ‘o luna, no lākou ‘o lalo, no lākou ‘o uka, no lākou ‘o kai, a no lākou nā wahi a pau.
E ho’ouna ‘ia mai na ā leka iā māua, ‘o ia ho’i ‘o Laiana Wong a me Kekeha Solis ma ka pahu leka uila ma lalo nei:
» kwong@hawaii.edu
» rsolis@hawaii.edu
a i ‘ole ia, ma ke kelepona:
» 956-2627 (Laiana)
» 956-2627 (Kekeha)
This column is coordinated by Kawaihuelani Center for Hawaiian Language at the University of Hawai’i at Mānoa.