Synopsis: An examination of the politics of naming, with a particular focus on the label "Hawaiian."

Aloha mai nö käkou e nä hoa heluhelu o ka ‘ölelo ‘öiwi o ka ‘äina. E kala loa ko käkou hui ‘ana ma loko o nëia kolamu, kahi e kü ha’aheo ai ka ‘ölelo a ko käkou mau küpuna, ‘o ka ‘ölelo kanaka ho’i i hele a ma’a mau kona kapa ‘ia ‘ana ‘o ia ka ‘ölelo Hawai’i. A no ia mea ho’i i kupu mai ai ka nïnau no ka pono a me ka ‘ole o kona kapa ‘ia he mea Hawai’i. ‘A’ole e pau käkou i ka noho pü ‘ana ma ia mokupuni ho’okahi, a no laila, he mea nö paha kona kapa ‘ia i ka Hawai’i e ‘eha ai ka na’au o kekahi po’e e noho nei ma waho o ia mokupuni e la’a ‘o Maui paha, a ‘o Kaua’i paha, a me ia mokupuni a’e ia mokupuni a’e. ‘O ka ‘oia’i’o, ua pa’a ia inoa i ka hapanui o käkou, a ‘o kä ‘oukou wahi mea käkau nei kekahi e helu ‘ia ma loko o ia ‘äuna ho’opili wale i ia mana’o. Hana nui paha ke käkau ‘ana i këia wahi kolamu me ke kapa ‘ole aku i ka ‘ölelo a me nä känaka paha o nëia ‘äina i ka Hawai’i.

Ua ma’a wale nö ka pepeiao i ka lohe aku i ia hua’ölelo ‘o Hawaiian (ma ka namu) e ho’opuka ‘ia ana no ka hea inoa ‘ana i nä ‘ano ‘oihana like ‘ole he nui hewahewa. ‘O Hawaiian Airlines ‘oe, ‘o Hawaiian Host Chocolates ‘oe, ‘o Hawaiian Memorial Park, Hawaiian Waters, Hawaiian Telcom, a me nä mea like he nui aku nö. Ua hele a huikau ke ‘ano o ia hua’ölelo. E nänä ‘ia ka inoa "Hawaiian Airlines". ‘A’ole ia he ‘ölelo näna e hö’ike aku i ka lähui o ka ‘ona o ka hui mokulele a i ‘ole käna mau limahana. He inoa ia no ka hui a aia nö ia hui ma ka moku’äina e kapa ‘ia nei ‘o Hawai’i. Pëia ho’i ke Kulanui o Hawai’i. He mea maopopo, ‘eä, ‘a’ole ‘o ke kanaka maoli wale nö ke hele i ia kula a ke hai ‘ia paha no ke a’o ‘ana ma ke ‘ano he kumu kula. No ke kapa ‘ia ‘ana ‘o Hawai’i ka inoa o nëia ‘äina, no ia kumu i kapa pü ‘ia ai ke kula ‘o ia ke Kulanui o Hawai’i.

‘O ka mea ‘äpiki na’e, hele a ma’a loa käkou i ke kapa aku i ia mau ‘oihana i ka Hawai’i, a ‘oi kapa aku nö pëlä a laha aku ma nä mea ‘ë a’e kekahi a pau pü ho’i me nä känaka e noho nei ma këia ‘äina. ‘O ia ho’i, na ka po’e o waho e kapa mai i ka po’e a pau e noho pa’a nei ma këia ‘äina he "Hawaiian". Mea ‘ole ho’i ka lähui maoli a mea ‘ole nö ho’i ka mo’okü’auhau. I ko’u wä i hele ai i ke kulanui ma ka ‘äina haole, ma Colorado, lohe akula au i ka po’e o laila i ke kapa mai i ka po’e a pau i hänai ‘ia ma këia pae’äina nei i ka Hawai’i pehea ka lähui, he haole paha, he Kepanï paha, ia lähui aku ia lähui aku. He lihi pili wale nö i këia moku’äina nei a lawa kona kapa ‘ia he mea Hawai’i.

Eia hou, i këia mau lä a käkou e lohe nei, ua ho’omaka maila ke kapa ‘ia ‘ana o nä känaka nona ka mo’okü’auhau pili i ka po’e i hehi mua mai ko läkou mau wäwae ma luna o këia ‘äina, ‘o nä Känaka Maoli. Ua ‘ano hoihoi këia, no ka mea, ‘a’ole nö e nele ke kupu mai o nä nïnau no nä ‘ano mea like ‘ole ‘a’ole he maoli.

(E ho’omau ‘ia ana.)

E ho’ouna ‘ia mai nä leka iä mäua, ‘o ia ho’i ‘o Laiana Wong a me Kekeha Solis ma ka pahu leka uila ma lalo nei:
» kwong@hawaii.edu
» rsolis@hawaii.edu
a i ‘ole ia, ma ke kelepona:
» 956-2627 (Laiana)
» 956-2624 (Kekeha)
This column is coordinated by Kawaihuelani Center for Hawaiian Language at the University of Hawai’i at Mänoa.