Synopsis: The event in Ukraine is very unfortunate. It may have been done by mistake, as the United States did in 1988.
‘O ia po’o mana’o e kau a’ela i luna, he ‘ōlelo kahiko ia no kahi mea weliweli a māna’ona’o paha. A ‘o kona kumu i koho ‘ia ai i po’o mana’o no kēia lā, ‘o ia ka pahū ‘ana a’e o kahi mokulele o ka Hui Mokulele ‘o Malaia i ka Pō’ahā nei.
Ma kahi o ka hola 12:15 o ke awakea o ka Pō’ahā nei, ua ha’alele ihola ua mokulele lā iā ‘Amekekama no Kualalumapula. ‘A’ole na’e e hiki aku ana ka mokulele a me nā kānaka he 298 o luna i ka pahuhopu ma muli o kona kī ‘ia ‘ana i ke kao lele ho’opahū mokulele. Ua lele aku ua mokulele lā i loko o ‘Ukaleina a kokoke i Lūkia. A ‘o kahi pilikia, e ho’ouka kaua ana ke aupuni o ‘Ukaleina me kahi po’e o ‘Ukaleina e makemake nei e ho’okumu i aupuni kū’oko’a a e hui pū paha me Lūkia.
Wahi a ka Pelekikena Barack Obama, ua loa’a maila nā mea e hō’ike ana ē ua kī ‘ia nō ka mokulele i ke kao lele ho’opahū mokulele mai ka honua a’e. A ‘o kahi i kī ‘ia ai ke kao lele, aia ma lalo o ka malu o ka po’e e makemake ana e ho’okumu i aupuni kū’oko’a ma ‘Ukaleina.
Ua kāpilipili aku ka pelekikena o ‘Ukaleina, ‘o Petro Poroshenko, i ka hewa ma luna o ke aupuni o Lūkia, ‘oiai, wahi a Poroshenko, e ho’olako ana ‘o Lūkia i ia mau kānaka e kū’ē aku ana i ke aupuni o ‘Ukaleina, i nā mea kaua a me ke a’o ‘ana i ke pale kaua ‘ana i ka mokulele. A ‘ōlelo nō ho’i ‘o Poroshenko, he hana ho’oweliweli nō kēia. Akā, ‘a’ole paha ‘o ia pololei, a eia mai kekahi mau kumu.
Ua ‘ōlelo ‘ia, ‘o ka mea kī kao lele ho’opahū mokulele i ho’ohana ‘ia, he ‘ano huikau, a pa’akikī ho’i, a he lō’ihi ke a’o ‘ana e ma’a ai ke kanaka. Akā, ke kuhi ‘ia nei, he ‘ike mālani wale nō i pa’a iā lākou e ho’olele aku ai i ke kao lele, ‘a’ole na’e i maopopo ka ho’oka’awale ‘ana i ka mokulele pili i ka ‘oihana kālepa a me ka mokulele kaua.
A ‘o kekahi, he kī hewa wale nō paha ia. Pēlā nō ma mua. I ka lā 3 o ka mahina ‘o Iulai o ka makahiki 1988, e lele ana kahi mokulele ‘Ilana mai Kelana a i Kupai a ‘oiai ‘o ia ma luna a’e o ke Kai Kū’ono ‘o Pelekia, kuhi hewa ihola kahi moku kaua o ka ‘Oihana Moku o ‘Amelika Hui Pū ‘ia, he mokulele kaua ‘Ilana ia, a kī akula, a pau loa nā kānaka a pau o luna o ka mokulele i ka make.
‘O kahi mea i ulu ai ka hoi, ma ka ha’i ‘ōlelo ‘ana o ka Pelekikena Obama, ua ‘ōlelo ihola ‘o ia, mana’o’i’o mākou i ke kūpa’a ‘ana i ka loina kumu, he pono ke mālama ‘ia ke ea o kahi aupuni a me kona ‘āina, a ‘a’ole na kahi moku’āina a na Lūkia, a na Kelemānia a na kekahi aupuni ‘ē aku paha e ho’oholo i ka hana i loko o ia aupuni. He mea nui ia ‘ōlelo a Obama, ‘oiai, ‘akahi nō a mālama ‘ia aku nei nā hālāwai hō’ike mana’o no ke ‘ano e komo ai ‘o ‘Amelika Hui Pū ‘Ia i loko o ka hana ma ka ho’okumu hou ‘ana i ke aupuni kū’oko’a o Hawai’i. Ke lana nei ka mana’o, e hahai ‘o ia i kāna ‘ōlelo pono’ī, ‘oiai, he ‘ōlelo kūpono a no’eau nō ho’i.
He mea minamina nō ka make ‘ana o nā kānaka o ka mokulele ma ‘Ukaleina, a ho’ouna ‘ia ke aloha i nā ‘ohana a pau o ia mau kānaka i loko o kēia wā lu’ulu’u.
This column is coordinated by Kawaihuelani Center for Hawaiian Language at the University of Hawai’i at Mānoa.