Synopsis: People in New York employ their car horns indiscriminately. It is clearly not intended to effect change in the behavior of other drivers. It seems more like griping, a form of self-therapy.
Aloha mai nö käkou. I Nü Ioka aku nei au i kahi æaha kükä nunui. He paæa höæäæä ko ka maka i ia mea æo ka hoæänoano iho a ka nänaina, æo ia hoæi, ka paia nuæuoæa i æänoni æia me nä kiæenaoæa e koæokoæo ana i ka lani, aia ma luna aku o ia külanakauhale i kaulana i ka paæa hiaæä i ka pö a me ke ao. I ka hälö æana aku i waho o ka pukaaniani o koæu lumi ma ka papahele iwakälua kümälima, me ka hikaæa aæe hoæi o ke poæo i luna, æo ka æike akula nö ia i nä halekuæi he nui a pau æole hoæi i ka helu æia. æO ka piæi aku ia o ko läkou kiæekiæe a hala aku i luna oæu a pä aku hoæi i ka lani.
Ua paæa nä pukaaniani a pau, æaæole nö e wehe æia o lele auaneæi kahi mea luæuluæu o ka naæau a lana æole hoæi o ka manaæo. He mea hoæomänaæonaæo hoæi kau! æAæole naæe e hihi. æO ia paæa æana o nä pukaaniani, æaæole ia he mea e mümü ai ke kanikani puö o ke alanui he 25 papahele ma lalo iho. I loko o ke kiæekiæe o ka lumi a me ka paæa hoæi o nä pukaaniani, mau nö ka lohe æia o nä kaæa, ka poæe kükulu hale, ke oeoe o nä kaæa pöulia, kaæaahi, kaæa mäkaæi, ia mea aku ia mea aku. A æo ke kanikani a nä æölea ka mea i æoi aæe.
I ka pö me ke ao, æaæole nö e nele ka lohe æia o ke kani a nä æölea. He kohä ko ka pawa a he olowalu ko ke ahiahi. æAæohe wä ano meha o ia kaona. A he mau kani malihini nö ia ma ia ewe æäina o nä küpuna o ka poæe Lenape, ka poæe æöiwi nona ia æäina. I ko läkou wä o ke käæaloæalo æana ma ia mau kapa, æokoæa ke kani i lohe æia. æO ke küpäküpä a ka pahu a me ka æalalä a nä manu, æo ia kai lohe æia. Aloha nö ka hala æana o ia mau lä, æaæole naæe e poina.
Ke puka aku i waho o ka pïpä alanui o Nü Ioka, æo ke kanikani a ka æölea ke paæë mai i ke kumu pepeiao. A no ke kaæapuni æia e nä halekuæi a paæa, æaæole nö he wahi e pakele ai ia wawä. Uluhua ka noæonoæo o ka malihini, a näukiuki paha, a æo ka mea æäpiki æeä, æo ka maæa loa o nä pepeiao kamaæäina, he mea æole ia kani. Noæu naæe, ke lohe au i ka æölea, e kuhi koke nö au i ka huhü o ka mea näna ia i hoæokani. Ma Hawaiæi nei, æo ka malihini o ko käkou mau pepeiao i ke kani a ka æölea, e lilo ia he æölelo hoæohakakä.
I ka ha‘alele æana iä Nü Ioka, ua hai æia he kaæa (a me ke kalaiwa hoæi) näna e lawe iaæu a me oæu hoahele i ke kahua mokulele. Aia au me ke kalaiwa i ka noho mua, a nïele akula au iä ia no ke kanikani mau a ka æölea. Pane maila këlä, ua maæa kona mau pepeiao a æaæohe ona nänä. æAæohe ona huhü. He noke wale aku nö i ke kalaiwa. A maopopo ihola iaæu, æaæole wahi uluhua o ka poæe o Nü Ioka i ia hana. He höæike manaæo ia. Inä e hoæokokoke loa mai kekahi kaæa, he kani pökole ke æölelo aku ana, “E akahele!” A inä e mïæoi mai a kaha mai paha kekahi kaæa i loko o kou ala (mea æole nä lälani alanui), he palalü löæihi ka æölelo a ka æölea me he ala e æï ana, “E kënä wahi poæo æöpae!”
Pehea lä ka nui o ke kani a ka æölea, æaæohe wahi loli o ke kalaiwa æana o haæi. æO ia kalaiwa pupule aku nö. Ma Nü Ioka, mea æole ka huhü o ke kanaka hoæokahi. Nui hewahewa nä känaka. He æölelo wale nö ka æölea e nä ai ka inaina o loko. He hikaleæa ka hana!
E ho‘ouna ‘ia mai na ä leka iä mäua, ‘o ia ho‘i ‘o Laiana Wong a me Kekeha Solis ma ka pahu leka uila ma lalo nei:
>> kwong@hawaii.edu
>> rsolis@hawaii.edu
a i ‘ole ia, ma ke kelepona:
>> 956-2627 (Laiana)
>> 956-2627 (Kekeha)
This column is coordinated by Kawaihuelani Center for Hawaiian Language at the University of Hawai‘i at Mänoa.
