Column: ʻAʻohe kani lohe wale ʻia e ka māka

Synopsis: Robocalls are now becoming robotexts, ostensibly so as not to bother the receiver.

Aloha mai nö käkou e ka poæe i æike pü i ka hopena ualehe o ka pülapu æia mai e ka lawaiæa höæepaæepa. He hana “phishing” ia na ka hoæopunipuni wale. Pehea lä ke æano o ia hopena, he hoæoluhi wale nö a he hana höæino maoli paha, æo ia näukiuki nö ka loaæa. Eia nö ke lana nei kuæu manaæo ua pakele mai æoukou, e nä makamaka, i ia æino, a he paæa makaæala nö hoæi ke æano i këia manawa. æO kaæu nö e häpai nei, æo ia hoæi ia mea he heahea æäkomi. He æimihana ia na kahi mïkini ma o nä laina uea æole o ia mea he kelepona. Ua mau nö ka waha o nëia iæa i ka makau a ua æike hoæi i ke æano maoli o ia mea he “robocall”.

He au hou këia a he mau æenehana hou kai haku æia i mea e æoluæolu ai ka nohona kanaka. A he æoluæolu mai nö ia ma kekahi æano, eia naæe ka mea æäpiki, ma kekahi æano, ua lilo ia mau æenehana i mea na ka æuæa e hoæokolohe ai iä käkou, ka poæe e noho mälie nei. Ua aæoaæo maila nö kaæu mau haumäna iaæu æaæole e pane i ka hea mai inä æaæole ia he helu kamaæäina. æO mäkou poæe oæo naæe, æaæole nö i maæa i nä æano æenehana o këia wä. Ua æike nö mäkou i nä kelepona nona nä mähele æelua, he ipu no ka hoæolele æana i ka leo, a he püpü e hoæolohe ai. Ua paæa hoæi ma hoæokahi wahi a æaæole hiki ke halihali æia ma æö a ma æaneæi. I këia wä naæe a käkou e kükäkükä nei, ua hiki nö ke kükäkükä he alo a he alo ma o nä papa kau maka. A no këia loli wikiwiki æana o nä æenehana i loko o ka wä pökole wale nö, hele a häwäwä ka poæe oæo i ia mau mea, a he laeæula hoæi nä æöpipio.

æO ia nö ka mea e pilikia ai käkou i ia hana mahaæoi he “robocall”. I ka wä i hala, he mea nui ka hea æana aku i nä känaka a pau e käæalo ana i mua o ka hale. He küpono æole ka noho pöæeleæele me ke kono æole aku i ke kamahele e komo mai i ka hale e päæina ai i wahi æai, i iæa, a i mea e inu ai. A no laila, ke kani mai ke kelepona, he hana küpono æole ka hoæokuli æana. Aloha nö ia mau lä, ua hala. I këia wä e mähuahua nei ia mea he robocall, ke aæoaæo æia mai nei käkou e hulikua i nä helu kamaæäina æole, no ka mea, æo kekahi o ia mau helu, he poæe hana æino, he poæe hoæoluhi, a he poæe mïkini hoæi, æaæole he kanaka.

Aia kekahi känäwai hou i këia manawa, æo ka TCPA, näna e hoæomalu i nä mea kemu (ka poæe küæai mai i nä mea waiwai), e päpä ana i ka hana pülapu a ka poæe küæai aku. He känäwai ia i hoæokumu æia i ka MH 1991 a i käkoæo æia e ka komikina näna e hoæomalu i nä æoihana hoæokaæa æike (FCC), ma o ka päpä æana i ke küæai mea waiwai ma o ia hana æo ka robocall. He päpä wale æia nö inä he helu kelepona paæa lima ka mäka. Ua noa nö naæe ke kahea æana i nä helu hale. I loko nö o ka paæa æana o ia känäwai, aia nö kekahi hui ke hoæolaha nei i ke æano o kona hoæolaha æana, æaæohe wahi kani o ke kelepona. E hoæi pololei aku naæe ka æölelo i ka waihona kelekiko o ke kelepona.

Ua kapa æia ua hui nei æo Voicecasting, a ke kaena nei ia i ka hoæouna æakomi aku i käna mau hoæolaha me ka hoæokani æole aku i ke kelepona o ka mäka. æEä, e ka makamaka, pehea ke kani a me ka æole. æO ia hoæoluhi æia mai nö o käkou. Aia ko käkou pono æo ka hoæokuli aku!

E ho‘ouna ‘ia mai na ä leka iä mäua, ‘o ia ho‘i ‘o Laiana Wong a me Kekeha Solis ma ka pahu leka uila ma lalo nei:

>> kwong@hawaii.edu

>> rsolis@hawaii.edu

a i ‘ole ia, ma ke kelepona:

>> 956-2627 (Laiana)

>> 956-2627 (Kekeha)

This column is coordinated by Kawaihuelani Center for Hawaiian Language at the University of Hawai‘i at Mänoa.