Column: Hemo maila ka ʻipuka o ka hale, he aha ke komo mai?

Synopsis: The argument for opening up tourism is not good news to everyone. Perhaps it is a sign that we should shift to a more technology-based economy or be replaced by those who already do.

Aloha mai nö käkou. He mau mahina këia o käkou e noho kaæawale nei me ka peæe æana o loaæa mai i kahi maæi weliweli. Eia kä naæe, ma muli o ia mälama pono æana i ko käkou olakino, ua manaæo æia i wä maikaæi nö paha këia e pä kähea aku ai he leo kono i nä malihini e kipa mai iä käkou me ka waiho mai i kä läkou kälä ma æaneæi. No ka poæe paha e hoæomanawanui nei i ka noho hemahema, a me ka loaæa æole hoæi he kälä e lako ai ka hale a æaeæoia ai ka nohona, he nühou hoæohauæoli ia e lana ai ka naæau a manaæo ai hoæi i ke ola.

Eia nö naæe kekahi poæe ke känalua nei i ke akamai o ia hana, a i loko nö o nä koina a pau a ke aupuni e koikoi aku nei i ka poæe e lele mai ana, ‘o ia känalua nö. æO au kekahi e helu æia i loko o ia æäuna. ‘Aæole paha e hiki ke hoæohalahala mai i ia puni maluhia. He mea ia e koikoi mai nei i ka nihi o ka hele ma këia nïnau, o lilo auaneæi i ke ala o ka hewahewa. Ua æike æia ma nä æäina mai æö a æö o ka honua nei. æO ka poæe i nihi ko läkou hele, ua käkaæikahi ka laha æana o ka maæi ma waena o läkou. æO ka poæe naæe i lele æë aku i ke kai me ka nänä æole i ke æano o ka nalu, ua häläwai nö me ka pöæino.

æEä, maopopo iä käkou a pau ke külana pöpilikia o këia wä. Ua hele nö a maæa i ke külana kaukaæi kälä, ka mea hoæi e küæai ai i ke ö e pono ai. A æaæole nö paha e ola hou käkou i ka hoæohalahala kekahi i kekahi. He keu nö ia a ke aloha æole! I wä küpono naæe këia no käkou e noæonoæo hou ai i ko käkou kaukaæi ma luna o ka æoihana hoæokipa malihini i mea e lako ai i ke kälä. æAæole paha e hiki iä käkou ke pakele i ia mole o ka æino, ua paæa loa i loko o ko käkou æäina, eia naæe, ua hiki ke noæonoæo æia he mau æoihana æokoæa e küæonoæono ai ka lehulehu.

æO ka æoiaæiæo, æaæohe lihi küæonoæono o ka nui o ka poæe e hana nei ma nä æoihana hoæokipa malihini. æO ka æoihana mahikö nö paha kona hoa like, æo ia hoæi, æo ka luna wale nö ke waiwai mai ma loko o ia æoihana. E aho ke aæo æana o käkou kamaæäina i nä æoihana pili æenehana, me ka hoæomäkaukau æana hoæi i nä keiki i nä æoihana näna e kaukaæi nui i ka æike kamepiula. I laila nö ke ola o këia hope aku.

Ua lohe æia ka nühou no ka æoihana küæai hale, æo ia hoæi, he nui ka poæe e küæai nei i nä hale pipiæi ma Hawaiæi nei. He käkela a he hale aliæi paha ke æano. æO nä mea ia nona ke kumu küæai he hoæokahi miliona a æoi. A eia ka mea æäpiki, ke küæai æia nei no nä kumu küæai i æoi aæe ma luna o nä huina kälä a ka æona hale i manaæo ai he makepono. æO ka poæe hana ma loko o nä æoihana pili kamepiula ma Silicon Valley, ma Kaleponi hoæi, æo ia ke küæai mai nei i ua mau hale nei, no ka mea, ua hiki iä läkou ke lawelawe i kä läkou mau hana ma o ke kamepiula, a ma kahi mamao mai. æAæole läkou hele kino aku i ka hana, a æaæole hoæi e koikoi æia ka noho æana ma kahi kokoke i ka hana.

He au hou këia, a æaæole käkou e kaukaæi ma luna o nä æoihana hoæokipa malihini. Eia nö ua poæe lä ke neæe maoli mai nei. A æo käkou, ke æike nei i ka æilihune. E aho ka nänä æana i ia mau æoihana kamepiula a æenehana paha. E poina nä hana hoæokipa malihini!

———

E ho‘ouna ‘ia mai na ä leka iä mäua, ‘o ia ho‘i ‘o Laiana Wong a me Kekeha Solis ma ka pahu leka uila ma lalo nei:

>> kwong@hawaii.edu

>> rsolis@hawaii.edu

a i ‘ole ia, ma ke kelepona:

>> 956-2627 (Laiana)

>> 956-2627 (Kekeha)

This column is coordinated by Kawaihuelani Center for Hawaiian Language at the University of Hawai‘i at Mänoa.