Column: Hou ‘ia paha, hele lanakila paha, aia anei ia iā ‘oe?

Synopsis: Employees will soon be required to get vaccinated or to undergo periodic testing for COVID-19, primarily government employees, but also those in certain private industries. Is this a bit heavy-handed? What do you think?

Aloha mai nö e oæu hoa kanaka o ka noho pü æana i këia au hulihia. Eia käkou ke hoæomanawanui nei i ka laha loa æana o kekahi maæi kaulana, æo ke Covid 19, mai æö a æö o ko käkou honua poepoe. A ke laha pü aæe nei hoæi me kona hoa kupua, æo Delta, i æoi aku ka æeleu i ka pähola æana a me ka ikaika æaki nö hoæi o käna æeha. Eia ka mea hilu loa, ke küæëæë nei ko käkou manaæo no ke ala e pakele ai ko käkou ola i kona mau hopena æino. Aia ma kekahi æaoæao ka poæe e æimi nei i läæau e ola ai, a æo ke kui hou ia. Ma kekahi æaoæao naæe, he poæe e hoæokë aku nei i ia mea he läæau pale Covid, no nä kumu like æole hoæi, a ke koho aku nei naæe e hele lanakila i æö a i æaneæi o ka æäina me ka hopohopo æole. Inä auaneæi e loaæa mai i ia maæi, e hoæomanawanui nö i nä hopena æino me ka manaæo ua aho ia i ka hopena a ka läæau.

He mea käkoæo nö au i ia æano lapaæau æana, æo ia hoæi ka hou æia i ka läæau pale Covid, a he mau manaæo nö e käkoæo mai ana i koæu küana ma laila. æAæole naæe e hihi. He mau manaæo i æike æia e ka nui o käkou. Eia naæe, ke æike nei nö hoæi au i ka manaæo o ua poæe kuæihë nei i ka läæau, a i loko nö o ka mähuahua æana o ka nui o ka poæe kuæihë läæau e loaæa ana i ia maæi, e komo ana i loko o ka haukapila, a e make ana paha, æo ko läkou koho nö ia. Alia hoæi e piæi mai ka wela ou e ka makamaka heluhelu, aia wale nö a lohe æia kuæu mau kükulu manaæo æana.

Penei nö kekahi: Inä e manaæo æia ua æoi aku ka æino o ka läæau ma mua o ko ka maæi, na wai e æole ke koho æana i ka maæi? A inä he æuæuku wale nö ka päkeneka o ka poæe e loaæa ana i ia maæi ke make ana, e aho nö ia i ke komo æana o kahi läæau æë i loko o ke kino. A inä hoæi he läæau maikaæi ia, no ke aha e lohe æia nei ka hauwalaæau no ke kui hou æia mai? Ähea hoæi e æäpono paulele æia ai e ka CDC? Aia nö paha kekahi mau nïnau æë aæe, a he mau nïnau maikaæi nö paha ia, no laila, e ao käkou o lele hewa ka waha i ka hoæohalahala.

Eia kuæu mea e känalua nei i ka pono o ka æaoæao e koi ana i ka läæau pale Covid. Eia nö ke hoæomaka nei kekahi mau hui päæoihana küæokoæa, a me nä æoihana o ke aupuni nö hoæi, e koikoi i kä läkou mau limahana e æae aku i ke kui hou æia mai, a i æole ia, ka hähä æia mai ma o ka hoæö æana i kahi läæau pulupulu i loko o ka puka ihu i mea e æike ai i ka loaæa a loaæa æole mai paha i ua maæi ahulau nei.

Aia i laila ka nïnau. He küpono anei këia haæakoi æana a ke aupuni i kona mau makaæäinana e æae aku i ka hähä æia mai? A inä e koho æia këia hana, na wai hoæi e uku? Inä e æike æia nä höæailona o ia maæi ma luna o ka limahana, a i æole, ua hele a pili aku ua limahana nei i kekahi mea maæi, e uku æia ka pila e ka æinikua. Inä naæe e koikoi æia ka limahana e hähä æia mai i këlë me këia pule me ka æike æole æia o nä höæailona, na ka limahana paha e uku? Inä naæe e uku ka hui päæoihana, a e uku pü nö me ka hola e lilo ana i ia hana, æaæole paha he mea e namunamu ai.

æAuhea æoe e ka makamaka heluhelu. He manaæo æokoæa paha kou? Inä pëlä, e hoæolaha æia nö i mua o ke äkea ma o Kauakükalahale. E lekauila mai nö!

E ho‘ouna ‘ia mai na ä leka iä mäua, ‘o ia ho‘i ‘o Laiana Wong a me Kekeha Solis ma ka pahu leka uila ma lalo nei:

>> kwong@hawaii.edu

>> rsolis@hawaii.edu

a i ‘ole ia, ma ke kelepona:

>> 956-2627 (Laiana)

>> 956-2627 (Kekeha)

This column is coordinated by Kawaihuelani Center for Hawaiian Language at the University of Hawai‘i at Mänoa.