Column: He ‘eha a he make kā ke ake kālā o ka po‘e Sackler

Synopsis: The OxyContin saga has been concluded, at least temporarily, and the Sackler family will pay a fine of $4.5 billion for its part in a huge health crisis. The total will be paid over nine years, during which time the family worth could go from $11 billion to $14.6 billion. Ouch!

æAuhea æoukou e nä hoa heluhelu. Ua kuæi nö paha ka lono no ka hopena æino o kauwahi poæe maæi i hei i ka läæau OxyContin. No nä makahiki he nui, he 20 hoæi a æoi, æo ia kekahi läæau i kuhikuhi nui æia e nä kauka i mea e hoæonä ai i ka æeha o ka mea maæi i kaha æia kona kino ma ka lapaæau æana. æO ka mea æäpiki, he läæau ia no ua mau känaka maæi nei e ake nui ai a hiki æole ai hoæi ke pakele. I ka nä æana o ka æeha a me ke ola hou æana o ka palapü, æo ia mau nö ka æai æana i ua läæau nei. æO ka hopena ia o ka hei. He külana küpilikiæi ia a lohe mai i ke aæo!

æO ka nui o ka poæe i hei i ia æupena æo ka OxyContin, ua lilo ia he maæi pöpilikia e laha ana mai æö a æö. Ma ka nänä lihi wale aku i kahi kanaka i hei i ua läæau nei, he hoæohewahewa æia paha kona külana maæi. Kohu mea lä ua paæa ke olakino a æaæohe ona mea i pilikia ai. Mai nö a hilinaæi i ka æike a ka maka. Ua maæi loa æo ia a ua akamai naæe i ka hana æepa a me ka hoæonalonalo i kona hei æana i ka läæau. Alia naæe ka höæähewa aku i ia kanaka i ka näwaliwali o kona æano hei wale i ka läæau. Ua kuhikuhi æia e ke kauka, e kahi mea a käkou e hilinaæi ai, a ua hilinaæi ke kauka i ka æoihana läæau lapaæau he mea maikaæi kä läkou läæau. æEä, æaæole ia hei æana ka pilikia hoæokahi wale nö. He nui hewahewa nä känaka i make!

Ma æaneæi käkou e häpai ai i ia hihia nui e kaulana nei mai æö a æö o ka honua, æo ia hoæi ka hoæopiæi æia o ka æohana Sackler, ka poæe näna ka hui æo Purdue Pharma, ka mea hoæi näna ua läæau nei æo OxyContin i hana a i hoæolaha aku. æEhia mea aloha o këlä mau hoa kanaka he 500,000 i make ma æAmelika wale nö! He nui hou aku paha ka poæe i make ma nä æäina æë aku o ka honua, a he nui hewahewa paha ka heluna o ka poæe i hei.

æAkahi a hana æia he æaelike ma waena o ke aupuni a me ka æohana Sackler ma ia hihia, a he nui nö ka poæe i æeha a i make, a e mau nö hoæi ka hei æana, ke manaæo nei ua pakele ia æohana i ka hopena æeha. æO ia hoæi, ua hoæopaæi æia i ke kälä he $4.5 biliona. Kainö e lilo ke käæili æia o ia æano nui kälä i mea e æilihune ai ua æohana nei, a kü ai ka mäkaia o ka poæe i æeha, eia kä, wahi a kekahi poæe, e uku æia ana këlä heluna i loko o æeiwa makahiki ma këia hope aku, a i loko o ia wä nö e mähuahua ai ka nui o ke kälä a ua æohana nei mai ka 11 biliona a i ka 14.6 biliona. æAæohe wahi æeha i laila. æEä, e ke aupuni æAmelika, e höæeha mai iaæu ma ia æano!

He keu hoæi ke æano mäkonä o ia æohana. æAæole nö i nänä æia ka pono o ke kanaka. He mea æole ke kanaka. Ua nänä æia naæe ka puka æana ma ka nui kälä. I koæu manaæo, minamina ka pakele æana o ia æohana i ka hoæopaæi maoli æia. Noæu, e aho ke koikoi æana iä läkou e æai i kä läkou läæau ponoæi a hiki i ka hei æana, a i æole ia, e paæi æia kä läkou mau kälä a pau a waiho æia mai me ka æilihune ma nä pïpä alanui me nä känaka he nui i pilikia i kä läkou läæau æino!

Hoæokahi wale nö mea e lana ai ka manaæo. E hoæohana æia këlä mau kälä i mea e kökua ai i ka poæe i pilikia i ka OxyContin a hemo mai ia ‘upena aku. Koe aku ka æike!

E ho‘ouna ‘ia mai na ä leka iä mäua, ‘o ia ho‘i ‘o Laiana Wong a me Kekeha Solis ma ka pahu leka uila ma lalo nei:

>> kwong@hawaii.edu

>> rsolis@hawaii.edu

a i ‘ole ia, ma ke kelepona:

>> 956-2627 (Laiana)

>> 956-2627 (Kekeha)

This column is coordinated by Kawaihuelani Center for Hawaiian Language at the University of Hawai‘i at Mänoa.