Synopsis: Two Hawaiian men were found guilty of a hate crime for beating up a haole on Maui back in 2014. The hate crime was not based on the beating, but on the use of racially suggestive terminology during the course of the assault.
Aloha mai nö käkou e nä hoa Hawaiæi a me nä hoa haole nö hoæi e heluhelu mai nei iä Kauakükalahale. Ma ka æaha känäwai o Maui, ua kü kekahi mau känaka Hawaiæi æelua i ka hewa no ka pepehi æana i kekahi haole, akä, ua hoæokuæu æia läua me ke külana hoæomalu æia e ke aupuni. I ka pule nei naæe i hala, ua höæähewa hou æia no ka hoæopuka æana i kekahi mau æölelo hoæokae æili æoiai läua e æaæako ana i ia hana pepehi. Aia nö këia höæähewa hou æia ma loko o kekahi æaha pekelala. A no ka hoæopuka æia o kekahi mau æölelo pili i ke kohu o ka æili o ua haole nei, ua hoæoholo æia he kalaima æino nui ia a ke aloha æole (hate crime).
Ma ua æaha pekelala nei, ua hoæoholo æia ko läua kü æana i ka hewa. Wahi a ka moæolelo, ua æölelo aku ua mau Hawaiæi nei i ka haole, “You’ve got the wrong f color skin.” (MauiNow, 11/17/2022) A æo ia nö kekahi mea i hoæoholo æia ai kä läua lä hana he kalaima æino ia. æEä, e ka makamaka, he puanaæï maoli anei këlä? He känalua æiæo nö koæu. æO ka hoæopaæi e kau ana ma luna o läua, he æumi makahiki paha ia, ma ka æoæoleæa loa, o ka hoæopaæa æia æana ma loko o ka hale paæahao.
æO kekahi mea i häpai æia ma ka hoæokolokolo æana, wahi a Christopher Kunzelman, ka mea i pepehi æia, ua kapa æia æo ia i ka “haole” e Kaulana Alo-Kaonohi läua me Levi Aki Jr. Me he mea lä, he höæailona ia hua no ke æano hoæokae æili o kä läua hana, a e hoæohana æia ana e ka æaoæao hoæopiæi. Ua mäkaukau naæe kahi polopeka æölelo Hawaiæi o ke Kulanui o Hawaiæi e höæike, pau pele pau manö, i ke æano küpono o ua hua nei ma ka æölelo Hawaiæi. He hua ia näna e kuhi aku i kekahi kanaka, no ka æäina æë mai æo ia, a æaæole ia he mea küloko. Eia kä naæe, æaæole i häpai æia këlä hua ma ke æano he höæike e käkoæo ana i ka æaoæao hoæopiæi. Ua hoæohana æia naæe ko läua hoæopuka æana i ka huaæölelo “white” no ka höæike æana i ka æino o ka manaæo o ua mau Hawaiæi nei i ka wä e pepehi ana i ua haole nei, iä Kunzelman hoæi.
Noæu iho, he hana nui ka æike æana i ka lähui o ke kanaka ma o ke kohu wale nö o kona æili. Ua æikea nö he mau Hawaiæi ko këia wä nona ke æano æilikea ke nänä aku. æAno minamina ka hoæopuka æia o ka æölelo “hoæokae æili” i këia wä, no ka mea, æaæole paha æo ka æili ka mea e hoæokae æia ai. Eia hou, æaæole paha e hiki ke kuhi æia ka huaæölelo “haole” me ka höæähewa aku æo ia ke kumu o ka hoæokae æili. He hana æino nö ka pepehi æana a këlä mau Hawaiæi i ka haole, eia naæe, æaæohe wahi æino o ka hua æölelo Hawaiæi.
æAæole i hoæäæo ka æaoæao hoæopiæi e häpai i ka huaæölelo “haole” ma ke æano he höæike no ka hoæokae æili a këlä mau Hawaiæi. æAæohe wahi æino i laila! Ua æikea kona manaæo maoli mai ka wä kahiko mai, ma mua hoæi o ka höæea æana mai o nä haole keæokeæo, æo ia hoæi, he malihini ia no kahi æë mai. Ua kapa æia æo Pele i ka haole, no ka mea, no Kahiki mai æo ia. Eia hou, æo Kamapuaæa kekahi i kapa æia i ka haole!
E ho‘ouna ‘ia mai na ä leka iä mäua, ‘o ia ho‘i ‘o Laiana Wong a me Kekeha Solis ma ka pahu leka uila ma lalo nei:
>> kwong@hawaii.edu
>> rsolis@hawaii.edu
a i ‘ole ia, ma ke kelepona:
>> 808-956-2627 (Laiana)
>> 808-956-2627 (Kekeha)
This column is coordinated by Kawaihuelani Center for Hawaiian Language at the University of Hawai‘i at Mänoa.
