Synopsis: Enforcement of Real ID regulations is scheduled to begin on Wednesday. Those who do not have it will have to provide another form of accepted identification, such as a passport, to TSA agents when boarding a domestic flight.
Aloha mai nö e ka makamaka heluhelu, kuæu hoa holoholo i nä æäina æë. He wahi hoæomaopopo wale nö këia no ke kau æia mai o kahi känäwai hou. He känäwai ia no ka poæe huakaæi hele, i piha iä läkou nä makahiki 18 a æoi, e maliu ai. æO ia hoæi, inä he kanaka æiæo nö, ua lohe nö paha æoe no ke koina hou i kuahaua æia maila e ke aupuni æAmelika no ia mea he käleka höæoia kanaka, æo ia hoæi, kahi käleka e kapa æia nei æo ka “Real ID.” Aia ka pono æo ke kiæi æana i ia mea ma mua o ka lä æehiku o këia mahina nö, he lä e hiki koke mai ana! Pëlä wale ana nö e æae æia ai ka huakaæi æana i kekahi æäina æë, e laæa æo æAmelika. Inä auaneæi e manaæo ana æoe e lele aku i laila, a ma kauwahi æäina æë aæe paha o ka honua nei, ma luna o kahi mokulele, aia ka pono æo ka höæike aku i ia käleka ma mua o ka æeæe æana. Pëlä wale ana nö e höæoia æia ai ë æo æoe nö kä hoæi æoe. Kohu mea lä, æaæole lawa nä käleka höæoia kanaka kahiko. He mea maæalahi nö paha ka pülapu æana i ka hui mokulele, a me ke aupuni paha.
I mea e loaæa ai këia mea he käleka höæoia kanaka maoli, aia ka pono æo ka höæoia æana i kou külana he kanaka noho paæa ma loko o æAmelika Hui Pü æIa, a ma ke æano hoæi he kanaka näna nä hana kü i nä känäwai o æAmelika. æO ka höæike aku i ka palapala æae holo a i æole ke käleka noho paæa no æAmelika nä mea e höæoia ai i ia külana. No ko Hawaiæi hoæi, eia ke koi æia nei æelua palapala höæoia. He mau mea hou ia, no ka wä mai i kaæa hope koke aæe nei, æo ia hoæi, æaæole ma æö aku o æelua mahina. æO ka palapala æauhau paha, ka palapala höæike a ka panakö, a i æole kahi pila paha no ka uila a i æole ka wai. Inä ua loaæa ia mau mea, he höæailona nö ia no kou külana he makaæäinana no æAmelika. Inä he laikini kalaiwa kaæa käu no kekahi mokuæäina o æAmelika, ua hiki ke hoæolilo æia i käleka höæoia kanaka maoli. Inä æaæole loaæa ka laikini kalaiwa kaæa, ua hiki ke hoæohana æia kekahi käleka höæoia kanaka o kou mokuæäina.
Kohu mea lä, he hana maæalahi wale nö këia. He nui naæe nä koina e hoæokö ai. Eia hou, he löæihi ke kali æana æo ka loaæa mai he manawa e hui ai me kekahi æäkena o ke keæena näna e noho luna no nä kaæa holo o nä alanui (DMV). Inä paha æaæole loaæa kekahi o nä palapala e pono ai, e pilikia ana ka mea e noi ana i laikini kalaiwa kaæa hou. Pehea lä ka poæe i nele i ka loaæa æole o ia mau mea? Wahi a ka lohe, he löæihi ke kali æana æo ka loaæa mai he manawa paæa e hui ai me ka poæe o ia keæena. Ua hiki nö ke hoæopihapiha æia kekahi o nä palapala ma luna o ka pünaewele, eia naæe, æaæole nö i akamai nä känaka a pau i ka hoæokele pünaewele. Minamina hoæi ia poæe, a he poæe küpuna paha ka nui. Pehea läkou? æAæole paha e hiki ke huakaæi!
Inä æaæole maopopo ka loaæa a me ka æole o ia mea ma käu laikini, e æimi i ka hökü keæokeæo i kaæapuni æia e kekahi pöæai kula. Aia nö ia ma ka æaoæao æäkau luna o ke käleka. Iaæu i lohe ai no këia koina hou, hoæomaopopo ihola au i ka pau æana o ka pono o kaæu laikini kalaiwa kaæa i loko o këia makahiki aæe. Auë! æO au kekahi e kiæi aku i laikini hou! Mai hoæohalahala aku au i kahi Trump i ia hoæopilikia æana mai. Kainö æo këia koina kekahi o kä ia ala mau hana kohu æole. I nänä aku naæe ka hana i nä höæike no këia papahana paipai käleka höæoia kanaka, eia kä, ua hoæokumu æia i loko o ka MH 2005. He 11 makahiki ia ma mua o ko ia ala lilo mua æana i pelekikena. I loko nö o ka nui hou aæe o käna mau hana kohu æole, he küpono paha koæu mihi aku no ka hoæohalahala hewa æana iä ia.
E ho‘ouna ‘ia mai na ä leka iä mäua, ‘o ia ho‘i ‘o Laiana Wong a me Kekeha Solis ma ka pahu leka uila ma lalo nei:
>> kwong@hawaii.edu
>> rsolis@hawaii.edu
a i ‘ole ia, ma ke kelepona:
>> 808-956-2627 (Laiana)
>> 808-956-2627 (Kekeha)
This column is coordinated by Kawaihuelani Center for Hawaiian Language at the University of Hawai‘i at Mänoa.
