Synopsis: It is difficult to find Hawaiian-speaking substitute teachers for immersion schools. Students suffer as a result. If you speak Hawaiian, you might consider applying.

E oæu mau hoa æölelo Hawaiæi o nä kai æewalu, mai ka hikina a ka lä i Haæehaæe a i kona käæili æia æana ma ka mole æolu o Lehua ma æö aku o ka mokupuni æo Kauaæi, he kähea këia iä æoukou, e pani käkou i ka hakahaka e nele nei ko käkou poæe keiki i këia mau lä e neæe nei. æO ua hakahaka nei, æo ia nö ka lawa æole o nä kumu pani hakahaka æölelo Hawaiæi no nä kula kaiapuni. Ke hiki æole i kekahi kumu ke æauamo i kona kuleana hoæonaæauao keiki i kekahi lä, no ka æömaæimaæi paha, no ka häläwai kumu paha, ia mea aku ia mea aku, æaæole nö e waiho wale æia ke aæo æia o nä keiki me ia nele. E hoæokuleana ke kumu iä haæi näna hoæi e pani i ka hakahaka, a näna nö e hoæomau a hoæoholomua i ka hoæonaæauao æana i nä haumäna. Pono nö hoæi e mau ke aæo ma ka æölelo Hawaiæi, æo ia ka æölelo kümau o ke aæo æana ma nä kula kaiapuni. Eia kä, æo ka nui o ka nele i nä kumu pani hakahaka æölelo Hawaiæi, kähea æia nä kumu pani hakahaka i paæa æole ka æölelo Hawaiæi, a pëlä nö hoæi e komo ai ka namu haole a me ke kuanaæike haole i nä lumi papa o ko käkou mau kula kaiapuni!

He pilikia nui këia no nä kula kaiapuni, æoiai hoæi he wahi laæa nä lumi papa o ia mau kula, æo ia kahi käkaæikahi e mälama mau æia ai ka æölelo makuahine o käkou. Ke komo ka æölelo haole ma laila, lilo auaneæi nä haumäna i pio no ka æölelo e küpaæa nei me ka ikaika ma luna o këia pae æäina, æo ka namu haole hoæi, a mau nö hoæi ka hoæokolonaio æana a æAmelika iä käkou. Eia hou hoæi, e hele paha nä haumäna a huikau a pilikia hoæi i ke aæo æia ma o ke kuanaæike haole o ia mau kumu pani hakahaka. æO ka nui o ka pilikia e ili mai ana ma luna o nä haumäna ma muli o ia mau kumu pani hakahaka i paæa æole iä läkou ka æölelo Hawaiæi, höæalo nä kumu kula kaiapuni i nä pani hakahaka, a hele wale nö läkou i ke kula, i loko paha o ka æömaæimaæi, a i æole ia, käpae paha läkou i nä häläwai kumu a me nä papa hoæonui æike. Hele a oki loa ke aæo æia æana o nä haumäna.

Pehea lä i pani æole æia ai këia hakahaka, æoiai he mea ia e pilikia ai ko käkou poæe keiki a hihia nui ai hoæi ko läkou aæo æana ma ka æölelo Hawaiæi? I loko nö o ka æoluæolu o ke kuleana pani hakahaka: aia kekahi papa kuhikuhi hana, he mau haæawina hoæomaæamaæa i hoæomäkaukau æë æia e ke kumu paæa no ke kökua æana i ke kumu pani hakahaka. Aia hoæi he wä e launa ai me nä æöpio o ka lähui, a he maikaæi hoæi ka uku, æo ia hoæi, he $159 o ka lä! Inä he æiæini nö e käkoæo ai i ka hoæonaæauao æana i ko käkou poæe keiki, e hana mai paha æoe ma nä kula kaiapuni ma ke æano he kumu pani hakahaka. E koi wale æia nö ka hoæokö æana i kahi papa hoæomäkaukau, he 30 wale nö hola, a ua mälama æia nö ma nä moku like æole o ka pae æäina nei. E kähea aku i nä kula kaiapuni o kou kaiäulu a nïnau no ke ala e lilo ai i kumu pani hakahaka. Aia nö kekahi mau æike hou aku ma ka paena pünaewele æo auana.org.

———

He kumu akeakamai æo Kolomona ma ke Kula æo Samuel M. Kamakau.

E ho‘ouna ‘ia mai na ä leka iä mäua, ‘o ia ho‘i ‘o Laiana Wong a me Kekeha Solis ma ka pahu leka uila ma lalo nei:

>> kwong@hawaii.edu

>> rsolis@hawaii.edu

a i ‘ole ia, ma ke kelepona:

>> 956-2627 (Laiana)

>> 956-2627 (Kekeha)

This column is coordinated by Kawaihuelani Center for Hawaiian Language at the University of Hawai‘i at Mänoa.