Synopsis: One of Hawaiæi’s premier educators, and one of my closest friends, Noæeau Warner, has just passed on. He leaves behind many innovative teaching strategies, but without his talent and dedication the job becomes much more difficult.
———
Auë nö kä hoæi ë. Ua hala kuæu hoa, kuæu alakaæi, kuæu kumu hoæi i paæa ai ma ke æano he lälä. æO kuæu hoa ia i æimi like ai i ka haæina o nä nïnau wähi püniu no kä käkou æölelo makuahine. æO kuæu alakaæi ia i kuhikuhi mai i nä kuæia he nui hewahewa e æälai ana i nä wahi huna o ka æölelo Hawaiæi. A æo kuæu kumu hoæi ia i paipai mai iaæu e lilo i kumu. æAæole nö naæe këia he wä e pio ai ke kukui o ka mälamalama. Aia nö ke æä nei iä käkou, käna poæe haumäna e naæi nei i kona pono. Aloha nö æoe e Noæeau, e kuæu kuaæana, a hiki i ka wä a käua e hui hou ai.
He nui nö nä hana äna i lawelawe ai no ka pono o ka poæe Hawaiæi a no ka hoæöla hou æana i kä käkou æölelo makuahine. He mea nui hoæi ka æölelo, eia naæe, i ko Noæeau manaæo, æo ke kanaka ka mea nui. Wahi a kahiko, i aliæi nö ke aliæi i ke kanaka. A æoiai, æaæole nö e loaæa ka æölelo ke æole ke kanaka, e lilo ia i kauä na käkou. æAæole naæe e hihi. He ola kä ka æölelo. æO ka mea ia e æike æia ai ke kanaka he lälä no kona lähui.
Ua ‘imi æo Noæeau i nähi ala e laha ai ka æölelo Hawaiæi mai æö a æö. æO ia nö ka mea e palekana ai kahi æölelo. I loko o nä makahiki i hala aku nei, ua æikea ke käkaæikahi o nä käne e hoæopaæa ana i ka æölelo Hawaiæi. A ua æikea hoæi ke kumu i paæa æole ai. æAæole läkou hoihoi i ke aæo æölelo ma loko o kahi lumi papa. No laila, noi akula ua æo Noæeau i kälä pekelala e hoæokumu ai i polokalamu aæo æölelo ma o ka päæani æana. æO ka päæani pepa kekahi a me nä æano päæani kinipöpö hoæi, a pau pü me ka hoehoe waæa. æO Ke Aæa Mäkälei ka inoa o këia haæawina kälä. He läæau ka mäkälei e ona mau æia e ka iæa, a ua manaæo æo Noæeau e ho’owalewwale i nä käne e komo mai ma ia hana æo ka hoæopuka æölelo Hawaiæi. Ma lalo o ia polokalamu i haku æia ai nä huaæölelo he nui e pono ai ke kükäkükä æana no ka päæani. Ma ke Kula Kaiapuni æo Änuenue, ua hoæokumu æia he kime pöpeku no ka hoæokükü æana me nä kula æë aæe. A æoiai nä keiki e päæani ana, kükala aæela æo Noæeau i nä hoæäæo æana ma o ka æölelo Hawaiæi, i lohe ke anaina.
Ma ia hope mai, ua haku æo ia i mau puke no nä haumäna e heluhelu ai, a ua häæawi manawaleæa æia aku hoæokahi pahu ua piha i nä puke he 31, i këlä me këia æohana. Ua hele kino hoæi æo ia i nä kula e aæo ai i nä kumu i ka hoæohana æana i këlä mau puke ma ke æano i haæawina hoæoikaika heluhelu. Aia nö i käna mau papa ma ke kulanui, ua hoæololi æo ia i ka æönaehana pilinaæölelo i mea e pili ai nä mähele o ka æölelo i nä mähele o ke kalo, he mea koæikoæi i ke kuanaæike o ka poæe Hawaiæi, a ua lilo ia i mea e möakäka ai nä lula æano pöhihihi o ka pilinaæölelo.
Mahalo nui iä æoe, e Noæeau, i kou mau manaæo noæeau i waiho mai ai no ka pono o käkou a pau, ka poæe e paio nei no ka pono o ka æölelo Hawaiæi.
———
E ho‘ouna ‘ia mai na ä leka iä mäua, ‘o ia ho‘i ‘o Laiana Wong a me Kekeha Solis ma ka pahu leka uila ma lalo nei:
>> kwong@hawaii.edu
>> rsolis@hawaii.edu
