comscore Ke ola o ka manō i ka Pākīpika | Honolulu Star-Advertiser
Editorial | Kauakukalahale

Ke ola o ka manō i ka Pākīpika

Honolulu Star-Advertiser logo
Unlimited access to premium stories for as low as $12.95 /mo.
Get It Now

Synopsis: Hawaii state Sen. Clayton Hee, in his fight to save the shark population in the Pacific, has been helping the Guamanian legislature to pass a similar bill to the one he authored here in Hawai’i.

Aloha Kalikimaka mai nō kākou e nā makamaka o Kauakūkalahale. Pehea lā ke ‘ano o ko kākou ho’omana ‘ana, he wā maika’i nō kēia e hō’ike ai i ko kākou ‘ao’ao aloha a me ka menemene ho’i i ko kākou mau hoa mea ola o ka honua nei, a ‘o ka manō pū kekahi. He mea ma’amau nō kona hō’ike ‘ia ma loko o nā ki’i’oni’oni ma ke ‘ano he mea ‘ino nāna e pepehi wale mai i ke kanaka ke komo aku ma loko o kona alahula ‘o ke kai, a he koe aku ia ka ‘oia‘i‘o a me ka ‘ole o ia mana’o, eia na’e, ‘a’ole ia ‘o ke kumu e pepehi nui ‘ia nei ma waena o 79 a me 90 miliona manō i kēlā me kēia makahiki. ‘O ka hapanui loa o ia po’e manō, ua maopopo, eia ke pepehi ‘ia nei no kona lā i mea e hana ai i ke kupa lā manō.

Ua ‘ike ‘ia kēia pilikia ma Hawai’i nei, a no ka hāpai ‘ia e ke Kenekoa Clayton Hee o kekahi pila nāna e mālama i ka pono o nā manō ma o ka pāpā ‘ana i ka hō’ahu ‘ia o kona mau lā ma loko o nā hale’aina, ua ne’e wale nō ia ‘oihana ma kahi ‘ē. Aia nō ma Guam i kēia manawa. A pehea lā e ō ai ka lāhui manō inā he 70 a 90 paha miliona ka nui e pepehi ‘ia nei i loko o ka makahiki ho’okahi? Ua kau palena ‘ia ka nui o nā manō o ka moana a ‘a’ole nō e like ka wikiwiki o kona ho’oulu ‘ana i kona lāhui me ka wikiwiki o kona pepehi ‘ia ‘ana. ‘A’ohe nō a he wā, e nalo loa ka lāhui manō a e like aku kona kūlana halapohe me ka nalala. A i mea aha e nalo ai. ‘A’ole no ke ola o kānaka ke hele aku ma loko o ke kai. ‘A’ole ho’i no ka hānai ‘ana i ke kanaka ke hele aku i ka hale’aina. ‘O ka po’e waiwai wale nō ke ‘ai nei i ke kupa lā manō a ‘a’ole paha lākou e make pōloli i ka ho’okē ‘ana i ia mea ‘ai ho’okahi wale nō. He mea wale nō e pi’i ai ko lākou kūlana ka ‘ai ‘ana i ia mea e hiki ‘ole ai i ka po’e nele a ‘ilihune ke ‘ai. ‘A’ole nō ia he mea e ola ai ka lā pōloli. E aho nō paha ka puhi ‘ana i ke kālā i ke ahi i mea e hō’ike ai i ka waiwai o ke kanaka. Pēlā nō e mālama ‘ia ai ka manō.

A ‘o ia nō ke kumu i hele ai ke Kenekoa Hee i Guam. He nui nō nā lā manō e ho’okomo ‘ia nei ma laila no ka pāpā ‘ia o kona ho’okomo ‘ia ma Hawai’i nei i kēia manawa. Ua mana’o ke Kenekoa Hee e ho’opau i kēia hana māinoino a kohu ‘ole ho’i ma loko o ka Pākīpika. He hana kālā wale nō ia e loa’a ai kahi kenikeni i ka pakeke o ka po’e lawai’a. ‘A’ole ia he mea e pono ai ke olakino i ka ‘ai a malu ai paha ke kanaka i ‘ole e pepehi ‘ia. A no laila, e aho paha ka ‘imi ‘ana o ia po’e lawai’a i i’a hou aku e lawe ai mai loko mai o ke kai. E ‘oi aku ana ka waiwai no ke olakino a e hapa mai ana ke emi ‘ana o ka manō. Pēlā e mālama ‘ia ai ka pō’aiawaiwai o ke kai. E ‘ai kākou i ka mea e ola ai ke kino, ‘a’ole ka mea e pi’i ai ke kūlana. Mahalo i ke Kenekoa Hee i kona paio ‘ana no ka pono o ka manō.

E ho’ouna ‘ia mai nā leka iā māua, ‘o ia ho’i ‘o Laiana Wong a me Kekeha Solis ma ka pahu leka uila ma lalo nei:
» kwong@hawaii.edu
» rsolis@hawaii.edu
a i ‘ole ia, ma ke kelepona:
» 956-2627 (Laiana)
» 956-2624 (Kekeha)
This column is coordinated by the Hawaiian Language Department at the University of Hawai’i at Mānoa, supported by the Initiative for Achieving Native Hawaiian Academic Excellence.

Comments have been disabled for this story...

Click here to see our full coverage of the coronavirus outbreak. Submit your coronavirus news tip.

Be the first to know
Get web push notifications from Star-Advertiser when the next breaking story happens — it's FREE! You just need a supported web browser.
Subscribe for this feature

Scroll Up