Mahalo for supporting Honolulu Star-Advertiser. Enjoy this free story!
Synopsis: State officials need to fulfill the state motto, or change it.
Welina e nā makamaka heluhelu, ‘o ia ‘ōlelo e kau a’ela i luna i po’o mana’o i kēia lā, he ‘ōlelo kama’āina nō ia, he ‘ōlelo ia na Kauikeaouli, a ho’olilo ‘ia ihola,’o ia ka mākia o ka moku’āina ‘o Hawai’i. ‘O ka mea ‘āpiki, ‘a’ole hana nā luna aupuni i mea e kō ai ua ‘ōlelo mākia nei. A loa’a mai nei i ko ‘oukou mea kākau kahi ‘ōlelo no ka ho’okō ‘ole ‘ia o ia ‘ōlelo ma ka nūpepa Ka Lahui Hawaii. A penei ia:
Ua oleloia “Ua mau ke ea o ka aina i ka pono.” He mea oiaio anei keia olelo? A i ole ia, he olelo hookaulana wale no anei no ka lealea olelo? Ina e haawi ana kakou i ka ae i keia ninau hope, alaila, he mea lapuwale ko kakou puana mau i kela hopuna-olelo kaulana; he keleawe hookanikani wale iho no; he walaau lapuwale. A ke hoike mai nei na hua i kakau ia maluna o ko kakou hale aupuni a ma na wahi e ae i ko kakou ano hookamani lua ole. Ina aole i “mau ke ea o ka aina i ka pono,” alaila, e wehe koke ae kakou ia mau huaolelo, a e pani iho ma kona hakahaka i ka mea kupono. Heaha ka olelo kupono? “Ua mau ke ea o ka aina i ka Hewa.”—Oia anei? Ke manao nei makou aole pela.
Aka, ina e haawi kakou i ka ae i ka ninau mua, penei: ae, he oiaio, “Ua mau ke ea o ka aina i ka Pono,” alaila, e hooikaika kakou i ka Pono a lanakila ia, no ka mea, o ka mea i makemake nui ia, oia ka mau o ke ea o ka aina. Aohe mea i oi ae i mua o keia.
‘Eā, ‘a’ole paha maika’i ka wehe ‘ana i ka hua ‘ōlelo pono. He mea nui ia. No laila, e ‘aelike kākou, he ‘oia’i’o ka mākia e kū nei, a e hana i ka mea e mau ai ke ea o ka ‘āina. Aia nō nā kia’i o Mauna Kea ke hō’ike aku nei i ka hana kūpono. No laila, e kūpa’a kākou ma hope o ka ‘āina. I ola ‘o Mauna Kea i nā kānaka e kū kia’i ana. E mau ke ea o ka ‘āina i ka pono.
‘Aha Mele Aloha ‘Āina. Aia nō kēia ‘aha mele i kēia ahiahi. E nui ana nā pu’ukani kaulana o ka ‘āina, ‘o ia ho’i ‘o Henry Kapono, ‘o Brother Noland, ‘o John Cruz, ‘o Mark Kealii Hoomalu, ‘o Weldon Kekauoha, ‘o Amy Hanaialii, ‘o Hapa, ‘o Fiji, ‘o Maoli, ‘o Mana’o Company, ‘o Paula Funga, ‘o Kaumakaiwa, ‘o Shawn Pimental, a me Sudden Rush. E ho’omaka ana ka honehone ‘ana o nā leo mele i ka hola 5:00. ‘O ke kikiki emi loa, he $20, a ‘o ke kikiki pipi’i loa, he $55. ‘O nā pōmaika’i e loa’a ana, e lilo ana no ka pono o Mauna Kea a me nā wahi la’a ‘ē a’e.
Ka Ho’okūkū Mele A Mo’olelo. Mai nō a poina i ka Ho’okūkū Mele A Mo’olelo. E hiki koke mai ana ka lā kau palena, ‘o ia ho’i ka Lā Ho’iho’i Ea, ka lā 31 ho’i o Iulai. No laila, e ho’oka’awale paha i manawa e haku ai i mele no kou mea aloha, a e kākau ai paha i mo’olelo, a e waiho aku ma www.hawaiianliterature.com. Aia i laila ka palapala e ho’opihapiha ai. A he wahi makana nō e lilo ana i ka lanakila o ka māhele haku mele a me ka māhele kākau mo’olelo, he $500. ‘Eā, he mele hou paha kou a he mo’olelo paha no ka hana ma Mauna Kea. E ho’okomo ‘ia.
This column is coordinated by Kawaihuelani Center for Hawaiian Language at the University of Hawai’i at Mānoa.