Maka‘u i ka palapala ‘ia

Synopsis: Doxing is a form of cyberbullying that is intended to create fear in the innocent user of social media sites on the Internet by making public their private documents.

———

Aloha mai e nä hoapili o Kauakükalahale. Aia nö paha ka hui æana o käkou i këia mau lä, e like hoæi me ke au o ka manawa, ma o ka æeæe æana i luna o ka pünaewele puni honua. Ke hala aku nei nö paha ka wä e heluhelu æia ai ka nühou ma luna o ia mea he pepa maoli, a ke heluhelu æia nei naæe ma luna o kahi papa kaumaka. No ka poæe naæe i maæa i ka heluhelu nüpepa maoli, aloha nö ia mau lä, ua hala!

He au hou këia a he nui ka loli æana. æO ka launa kanaka hoæi, ua loli loa kona æano. I ka wä kahiko, aia ka launa æana he alo huli aku a he alo huli mai. A komo mai ia mea he kelepona, komo pü mai me nä pilikia he nui. No kekahi æohana, hoæokahi wale nö kelepona a ua paæa nö ka laina, a paæa pü hoæi ka mähele hoæolohe i ka pepeiao o ka æöpio. æO ka paæa loa, æaæole mea æë aæe näna e kelepona aku a kelepona mai paha.

I këia wä, he kelepona ponoæï kä këlä me këia kanaka, a pau pü hoæi me ka nui o nä keiki, a he hoæohana nui æia no ka launa æana. æO ka mea æäpiki naæe, ua käki æia ma nä minuke. No laila, æo ka poæe hoæomakauliæi, æaæole läkou kamaæilio he leo a he leo. Aia ke ola æo ke kelekiko æana.

I ka wä o ke kelepona maoli, aia nö kekahi poæe hana æino i nä hoa kanaka ma o ke kelepona. He æölelo æino a hoæoweliweli paha, a i æole ia, he hana kekohala. A he kau æiæo nö ka weli o kekahi poæe ke pane aku i ke kani hoæokonokono a ke kelepona. Aloha nö ia mau lä ua hala!

E like hoæi me këlä æölelo e kau maila ma luna, he au hou këia a he mea maæa mau ka launa æana o ka poæe ma luna o nä paena pünaewele päpaho hoæolauna e laæa æo Facebook mä läua me Twitter. Ua kupu mai nö hoæi kekahi æano hana æino hou, æo ia nö ka hoæomaæau æana i kekahi kanaka ma o ka pünaewele, a ua kapa æia hoæi ma ka namu he “cyber bullying”. A ma o ia mea i kupu mai ai kahi pilikia aæu i lohe æole ai ma mua, æo ka “doxing”. æO ia ka hoæouka æana aæe i nä æike pilikino o kahi kanaka ma luna o këlä mau päpaho hoæolauna kanaka. He mau æike ia e loaæa wale mai ai ma o nä palapala like æole, e laæa ka helu o kona wahi e noho nei, kona helu kelepona, kona helu ola, kona kiæi ponoæï, a me nä mea like he nui aku nö. Ke hoæouka æia nä palapala i luna o ka pünaewele, ua paæa nö ia æikepili i laila. Hana nui ke käpae æana, a ke hoæolaha æia aku i mua o ka lehulehu, lilo ia i mea e kau ai ka weli o ka poæe nona ia æike.

A no ke aha hoæi e “palapala” æia ai kekahi kanaka? He hana pänaæi paha e kü ai ka mäkaia, a he hana æino wale nö paha? æO kahi nïnau i loko oæu, æo ia hoæi, he aha lä ka mea e makaæu ai? Maliæa o hoæohana æia këlä mau æike e kahi æenemi i mea hoæohilahila, a i mea hoæohaæahaæa paha. Na ka höhë këia hana kïmopö. He hana malü hoæi a æike æole æia ka helehelena o ka æuæa. Noæu iho, inä ua huhü æia kekahi kanaka, a komo ka manaæo pänaæi, e pänaæi aku nö i mua o ke alo! Mai peæe i loko o ke kamepiula!

———

This column is coordinated by Kawaihuelani Center for Hawaiian Language at the University of Hawai‘i at Mänoa.