Synopsis: Not standing for the “Star Spangled Banner” at Kamehameha Schools’ commencement this year was a sign of enlightenment and a testament to knowledge. The school should be proud of its students for taking a seat.
Aloha mai käkou.
Ua kukuæi mai ka lono no kahi hihia i kupu mai ma ka hemo kula æana o Kamehameha i këia makahiki.
Eia mai nö kaæu i lohe ai, æo ia hoæi, i ka wä i hïmeni æia ai ke mele aupuni o æAmelika, æo ka “Star Spangled Banner,” ua noho paæa kekahi mau haumäna, he æelima, ma luna o ko läkou mau noho. æO ka hana maæa mau i këia mau lä, æo ia ke kü æana i luna i mea e höæike ai i ka höæihi iä æAmelika. A no këia kü æole æana (a küæë æana paha) i hoæohalahala æia ai këia mau haumäna no ka höæike æole i ka “haæaheo,” ka “haæahaæa”, ka “hanohano,” a me ka “höæihi” e pono ai.
Maliæa o höæole æia mai koæu kuleana e höæike ai i koæu manaæo no këia nïnau æoiai æaæole æo Kamehameha koæu kula i hoæonaæauao æia ai. Noæu naæe, he kuleana këia no nä Hawaiæi a pau, no ka mea, he hoæoilina nö käkou a pau na Pauahi.
Eia hou, wahi a kahiko, “hili hewa kahi manaæo ke æole ke kükäkükä.” æO këia mau haumäna æelima, ua höæike nö i ko läkou manaæo ma o kä läkou hana, æoiai ma ka hana ka æike. A ma hea lä hoæi ke kükäkükä æana no ka maikaæi a me ka æole o ia hana? Ua hoæohalahala wale æia naæe kä läkou hana e ke poæokula he hana “unacceptable.” He kupanaha maoli nö käna hoæohalahala æana pëlä æoiai ua höæike nö ua mau haumäna æelima nei i ko läkou haæaheo, haæahaæa, hanohano, a me ka höæihi hoæi i këia mea he æoiaæiæo.
A no hea mai i loaæa mai ai këia æike? Na ka haæawina kula paha i höæike mai no ka hana hoæokahuli aupuni o 1893?
Ua höæike æia paha ka hoæohui hewa æia o Hawaiæi me æAmelika i 1898? Inä æaæole i höæike æia këia mau mea ma loko o ke kula, pehea lä e kapa æia ai æo Kamehameha he kula hoæonaæauao? A inä ua höæike æia nö, no ke aha e hoæohalahala æia nei këia poæe haumäna no ke kü æole æana i luna?
Aia i hea ka haæaheo a me ka hanohano ke hoæohaæahaæa këia mau haumäna iä läkou iho ma ka höæihi æana i ka hana hewa a æAmelika?
He hana küpono anei ka hoæokikina æia o këia mau haumäna e kü i luna no ka hïmeni æana i ke mele aupuni a këia aupuni hoæopunipuni?
Eia mai nö kekahi nïnau wähi püniu. æOiai ua hoæokumu æia ke kula i ka makahiki 1887, no ke aha e hïmeni æia nei ka “Star Spangled Banner” ma ka hemo kula æana? æAæole paha i himeni æia i ia wä. I këia wä, he käkoæo këlä i ka pono o kä æAmelika hana hoæokahuli aupuni. Noæu iho, æaæohe oæu kü æana no ia mele. æAæohe hoæi oæu kü æana nö “Hawaiæi Ponoæï,” no ka mea, ua æapakau æia këlä mele e ka Mokuæäina æo Hawaiæi, i pale æole aku me ka ihe i ka naæi æana mai o æAmelika.
A æo ke mele kula æo “Sons of Hawaiæi,” ua haku æia e William Olesen, ka mea i hoæokae i ka Möæï Kaläkaua no konahaæiæölelo æana i mua o nä haumäna ma ka æölelo Hawaiæi. E ao Hawaiæi, mai puni iä Maleka!
E ho‘ouna ‘ia mai na ä leka iä mäua, ‘o ia ho‘i ‘o Laiana Wong a me Kekeha Solis ma ka pahu leka uila ma lalo nei:
>> kwong@hawaii.edu
>> rsolis@hawaii.edu
