Hōkūleʻa, ka waʻa kaʻapuni honua

Synopsis: On its maiden voyage to Tahiti in 1976, Höküleæa was captained by Käwika Kapahulehua. He was a Hawaiian language speakers who in his later years taught language students at the University of Hawaii. Höküleæa has just returned from a voyage around the world and will anchor off Ala Moana Park on Saturday.

Aloha käkou. Kukuæi aku nei nö paha ka lono no ka hoæi mai o ka Höküleæa mai kona huakaæi kaæapuni honua, a i këia Pöæaono nö e æäkoakoa ana nä känaka he 50,000 a æoi ma ka päka kahakai æo Ala Moana no ka hoæolauleæa æana ma muli o kona kaæapuni i ka honua. He lä ia e haæaheo ai ka poæe Hawaiæi, a pau pü nö hoæi me ka poæe Polenekia nona nä mokupuni he 1000 a æoi e waiho ala i ka laæi o ka Päkïpika, ka mea nona ke äkea he 1.4 miliona mile kuea.

I æole nö e poina, i ka MH 1881, æo Kaläkaua ka möæï mua loa o nä möæï o ka honua nei näna i kaæapuni ka honua poepoe, a ua lilo ia hana he mea e haæaheo ai ko käkou lähui a pëia pü nö me ka poæe a pau o ke aupuni æo Hawaiæi i ia wä. A e like me ka hoæöla æana o ka Höküleæa i nä hana a ka poæe kahiko, pëlä nö ko Kaläkaua hoæöla æana i nä hana a kona poæe kahiko, a hoæöla pü me ko läkou æike, he mea æaneæane e nalo loa.

Mahalo nui ke akamai o Kaläkaua. He æano mana kona e hiki ai iä ia ke æike i ka mea e hiki mai ana. Ua minamina nä höæailona e kuhikuhi ana i ka nalo æana o nä æike o ka poæe kahiko a ua hoæokumu hoæi æo ia i ka Hale Nauä i wahi e mälama ai i këlä mau æike. Mahalo hoæi ka poæe o ka Polynesian Voyaging Society i ko läkou noæonoæo i ka hoæöla æana i ia hana he hoæokele waæa e like me ka hana a nä küpuna, æo ia hoæi, ma ka nänä wale æana nö i nä hökü, nä æale, nä manu, a me nä höæailona like o ka moana. Ua hala aku nö nä känaka paæa æike no ka hoæokele waæa ma ia æano. æAæohe wahi mea koe o Hawaiæi nei, a æaæohe wahi mea koe o nä mokupuni Polenekia he 1000 a æoi i höæike æia aæela ma luna.

æImi æia akula nä mokupuni o Maikonesia a loaæa maila kekahi kanaka ma ka mokupuni liæiliæi æo Satawal, i paæa iä ia ka æike o ke au kahiko, a nona ka inoa æo Mau Piailug. Näna nö i aæo mai i ka poæe Hawaiæi i ke æano hoæokele o ke au kahiko. Ke æole kona lokomaikaæi, hala loa aku paha ia æike, a he aha lä hoæi kona mea e loaæa hou mai ai?

He höæike aku a höæike mai ka hana e pono ai. Aia i laila ke akamai o ka möæï Kaläkaua. Eia æo Höküleæa ke hoæomau nei i ia hana. He huakaæi höæike këia, a he huakaæi höæahu æike nö hoæi. æO ia ko käkou mea e holomua ai. Aæo aku a aæo mai. Mahalo æia ka höæike mai a ko waho, e laæa ka hana a Mau Piailug. æO ko käkou manawa naæe këia e höæike aku ai i ka æike i ili mai ma luna o käkou. Pëlä wale nö e mau ai.

Eia kekahi mea hou aku no këia moæolelo. æO ke käpena o ka Höküleæa i kona holo mua æana i Kahiki, æo ia nö æo Käwika Kapahulehua. E æole æo ia, holomua ai këia hana e kaulana nei æo ka hoæokele waæa. Ua pömaikaæi nö au i ke kamaæilio mau æana me ia ma ka æölelo Hawaiæi, no ka mea, he hoa hana æo ia noæu ma ke kulanui o Hawaiæi. Aloha nö ia mau lä ua hala!

E ho‘ouna ‘ia mai na ä leka iä mäua, ‘o ia ho‘i ‘o Laiana Wong a me Kekeha Solis ma ka pahu leka uila ma lalo nei:

>> kwong@hawaii.edu

>> rsolis@hawaii.edu

a i ‘ole ia, ma ke kelepona:

>> 956-2627 (Laiana)

>> 956-2627 (Kekeha)

This column is coordinated by Kawaihuelani Center for Hawaiian Language at the University of Hawai‘i at Mänoa.