Synopsis: Hawaiæi has not escaped the opioid epidemic that is devastating communities all over the world. Over the past 10 years, opioid-related deaths in Hawaiæi have increased by 83 percent. Something needs to be done and we all need to be part of the solution.

Aloha mai käkou. æAæole nö paha i hala ke kukuæi mai o ka lono no ia läæau æona weliweli he æopiuma a me ka hopena mäæinoæino a hoæokaumaha hoæi o kona æai æana. He hei æiæo nö ke kanaka a paæa loa i ka pünäwelewele æino o ia läæau, kahi e pakele æole ai. He läæau hoæi ia nona ka mana æumeæume a lohe mai ke aæo. He pülapu ke æano a he hoæopunipuni. A i loko o nä makahiki he 10 i hala aku nei, he nui nä känaka ma Hawaiæi nei i puni wale i kona heahea æana mai, a he æano æöpiopio ka nui. He aha lä hoæi ka mea e ola hou ai ia maæi?

Ua höæike æia ka nui o ka poæe ma Hawaiæi nei i hei i ka æopiuma. Mai ka makahiki 2006 a i ka makahiki 2014, mähuahua aæela ia helu i ke 83%, a eia nö ke piæi aku nei. He hana malü ke æano o ia hei æana, no ka mea, i kekahi manawa, na ke kauka e kuhikuhi mai i ka maæi e æai i ka huaale æopiuma, ka mea e nä ai ka æeha. He æeha kuluma paha a i æole he æeha ia e konikoni nei ma muli o ke kaha æia o ke kino. æAæohe wehena i laila. I hala mai kekahi mau pule o ka æai æana, hele a hei æiæo ka maæi, a paæakikï ka pakele æana.

æO au kekahi i komo ma ka haukapila no ka hoæoponopono æia o koæu kïkala. Ma mua o ke kaha æana, ua hoæokulukulu æia mai kahi läæau pale æeha ma o kekahi æiliwai liæiliæi. He möpine ke æano, a he æano æopiuma ia e like me ka nui o nä läæau pale æeha o këia wä. Ua pio koke nä kukui o ka lolo a æaæohe wahi æike æia o ka æeha. A pau ke kaha æana a me ka hoæokomo æia o ka æami hoæokuæi hou ma koæu kïkala (he metala ke æano), ua hoæomaka ka polapola æana ma ka lumi. I ka hala æana o nä lä he æelua, ua hapa mai ka ikaika o ka läæau pale æeha a he huæi koni mai nö ke kïkala æaæole o kana mai. æO ia æeha nö a kulukulu mai ka möpine.

I ka hemo æana mai mai ka haukapila mai, häæawi æia mai au i nä huaale pale æeha, he æano æopiuma. æO ia ka oxycodone a me ka hydrocodone. I loko nö o ke konikoni mai o ka æeha, ua hoæäæo au e hoæëmi i ka æai huaale. A i ka hala æana o kekahi mau lä, mao aæela ka æeha, a pakele hoæi au i ka hei æana i ka æopiuma. A he pömaikaæi ia, æoiai, he pülapu ke æano o ia läæau. E pau koke ana ka wä æona a e mau ana nö naæe ka paæa æana o ka läæau i loko o ke kino. Eia hou, i noke aku i ka æai æopiuma, e hapa mai ka æoæoki æana o ka æona. æO ka mea æäpiki, i ke emi mai o ka æona, hele nö a nui ka æiæini o ke kino i ka läæau. æO ka hoæonui wale nö i ka æopiuma ka mea e æona ai.

He ikaika nö kekahi mau æano æopiuma i këia wä, a he weliweli ka hopena ke æai æia a hou æia paha i loko o ke kino. Na ka æopiuma e kauoha i ka lolo e paæa ka hanu, a i kekahi manawa, he make ka hopena. Ke laha nei këia mea æino a ke nui nei nä känaka ma Hawaiæi i hei i nä æano æopiuma like æole. æO kekahi æopiuma, æaæole e kuhikuhi æia e ke kauka. Aia wale nö ma ka pale känäwai e loaæa ai. æAæohe ola i laila! E höæole kü käkou a e æimi hoæi i haæina no këia pilikia.

E ho‘ouna ‘ia mai na ä leka iä mäua, ‘o ia ho‘i ‘o Laiana Wong a me Kekeha Solis ma ka pahu leka uila ma lalo nei:

>> kwong@hawaii.edu

>> rsolis@hawaii.edu

a i ‘ole ia, ma ke kelepona:

>> 956-2627 (Laiana)

>> 956-2627 (Kekeha)

This column is coordinated by Kawaihuelani Center for Hawaiian Language at the University of Hawai‘i at Mänoa.