Synopsis: Unusually high levels of enterococci bacteria have been reported in the waters off Ala Moana Beach. In fact, there is about eight times the allowable amount. It is not known what has caused the spike in bacteria, but people are being notified not to swim there.

———

Aloha mai käkou e nä hoa heluhelu. Ua hele nö paha a he mea hoæopäküä koæu käkau mau æana no ia mea he kükae (i æike æia i loko o ke poæo manaæo ma luna aæe nei), a eia nö ke hoæohuoi nei nö paha kekahi o æoukou he pulakaumaka këia kumuhana noæu. æEä, e höæole a e aha? Ua pololei paha. I ka lä 23 o Këkëmapa i këlä MH aæe nei, ua käkau au i kekahi moæolelo no ka pilikia o nä luawai pelapela a me ke akamai o ka hoæokomo æana i kekahi pahu hoæomaæemaæe wai æino. He mea mälama æäina ia, a he mälama kai nö hoæi kekahi.

æAæole lawa koæu æau æana i ke kai i këia mau lä. æAæole hoæi e like me koæu wä uæi. I ia wä, he hele mau nö i ka æau kai a me ke kaha nalu paha. A i koæu hoæomaopopo æana, ua aæiaæi a ua maæemaæe hoæi nä kapakai a pau. A lawa ka au æana, a i ka piæi hou æana mai i kahaone, ua æoluæolu nä mea a pau. I këia mau lä naæe, ma kauwahi kahakai, ua hele a lëæï hoæi, aia i ka nuæa nä känaka. He poæe malihini a he poæe küloko hoæi kekahi. æO ka nui o ia poæe, ua hapa mai ke aæiaæi a me ka maæemaæe. A i këia mau lä, he poæe æepekema näna e makaæala i ke külana maæemaæe a maæemaæe æole paha o ka wai, i këlä me këia lä, ma o ke ana æana i ka nui o ia mea he enterococci. He koæohune ia a he mea hoæi e maæi ai käkou känaka.

He helu æia ka nui o nä enterococci i loko o 100 mililika wai, a inä he 130 anakahi a ma lalo mai paha ka heluna, ua lawa ka maæemaæe e æauæau ai. Ke piæi mai naæe këlä helu he mau manawa i loko o ka mahina hoæokahi, e päpä æia ke komo æana i ke kai ma ia wahi, a hiki i ka maæemaæe hou æana mai. æO ka æoiaæiæo, he höæailona ke käpili æia mai ma ia wahi kokoke aku nö näna e haæi mai ana i ka lono. He nänä æia paha he hulikua æia paha, aia nö i ke kanaka. Wahi a ka poæe o ka æOihana Mälama Olakino, æaæole hiki ke höæoia æia ke æano æino o nä enterococci, akä, he mea koæikoæi ka hoæäæo æana ma kekahi keæena hoæokolohua ma mua o ka wehe æana mai i ka höæailona.

I ka pule nei i hala, ua piæi loa ka helu o nä enterococci ma kahakai o Ala Moana i ka 1013 anakahi i loko o 100 mililika wai. He æaneæane päwalu ka nui a he mea ia e hoæopaæa æia ai ua kahakai nei. æAæole maopopo i ka poæe o ka æOMO ke kumu i piæi loa mai ai këlä helu. Eia nö läkou ke æimi nei. I këia wä naæe e kuæihë nei ko käkou noæonoæo, he akamai paha ke kaæakepa æana. E kaha aku nö, hele i kahi æë.

Eia nö ka mea æäpiki. Aia nö i loko o këlä inoa æepekema, enterococci, ke peæe nei kahi æike e piæi ai ka manene. æO ia hoæi, æo kekahi manaæo o ia mea, he kükae no ke kanaka a no kekahi mämela paha. He hoæopailua ke noæonoæo aæe, a he mea hoæi e koikoi mai ana iaæu e höæalo i ia wahi. No laila, eia au ke käkau hou nei no këia kumuhana i mea e hoæomaopopo ai iä käkou, he aliæi ka æäina a he kauä ke kanaka. Inä æaæole käkou e mälama i ka æäina, æaæole nö ia e mälama mai iä käkou.

E ho‘ouna ‘ia mai na ä leka iä mäua, ‘o ia ho‘i ‘o Laiana Wong a me Kekeha Solis ma ka pahu leka uila ma lalo nei:

>> kwong@hawaii.edu

>> rsolis@hawaii.edu

a i ‘ole ia, ma ke kelepona:

>> 956-2627 (Laiana)

>> 956-2627 (Kekeha)

This column is coordinated by Kawaihuelani Center for Hawaiian Language at the University of Hawai‘i at Mänoa.