Synopsis: During a recent stroll through the International Market Place, the author pondered the state of authentic Hawaiian cultural representation in Waikïkï. The IMP’s “Celestial Pool” reminded him of more dire issues facing the Hawaiian community.
E oæu mau hoa kaunu pü i ka häæale wai a ka manu, aloha käkou. Ke huli aku nei ka manaæo i kekahi æäina kaulana a puni ka honua, ka hökü hoæi o ka Moana Päkïpika, ka hale kipa o nä malihini, æo ia nö hoæi ‘o Waikïkï. Iaæu e lualaæi ana ma ia æäina kau i ka hano i kekahi ahiahi iho nei, ua ‘alawa aæela kuæu mau maka i kahi wai kamahaæo e æimoæimo mai ana. æO ka wai nö paha këia æo Waiau. Kähähä ihola ka manaæo i ka æike æana aku i kahi piko o Maunakea e waiho mai ana ma ka piko hoæi o kekahi kikowaena küæai nui, i ka nuæa hoæi nä malihini, æo ka International Market Place.
I kekahi makahiki i hala iho nei, he æelua a æekolu paha, ua kükulu hou æia ua kikowaena küæai nei a kü nö kona mau hale he mau hale läläwai a makemake nui æia e ka poæe mäkaæikaæi. Wahi a ka lohe, æo ke kanaka näna ka mäkaæikaæi æana iä Hawaiæi, nona ke küæonoæono. æO ka æike maka a me ke komo pü i loko o nä hana “authentic” o ka æäina æo ia kona mäkia. E makemake ana nö æo ia e aæo mai i nä mea kü i ke æano Hawaiæi maoli; æaæohe ona æono i ka uhu päkali.
No laila, ma kekahi mau wahi o Waikïkï, æeleu aku nö nä kälepa puni kälä i ka hänai aku i kä läkou poæe malihini a mäæona ka æöpü, æo ia hoæi, ua lako i nä hana “authentic” o Hawaiæi nei. Ua hiki nö ke lohe æia nä mele Hawaiæi nahenahe, æaæole æo nä mele hapa haole wale aku nö. Hü ka nanea o ka pepeiao i ka lohe aku. A ua hiki hoæi ke æike æia ka päæü hula e welo haæaheo ana, æaæole æo ke käholo hewa wale nö a ka mäæukaæuka. Noæu iho, he nani æiæo nö këia hoæokähuli æia æana o Waikïkï. Ma mua, manaæo ihola au, æo au nö paha ka malihini, akä naæe, i këia mau lä, aia nö he mau kïpuka e æolu ai ke kamaæäina.
Ua æolu nö kuæu æike æana ma ka IMP i kahi kiæo wai liæiliæi me nä hökü e æä mai ana i loko: he æano höæailona ia no ka nani kamahaæo o Waiau. Kü maila ke kiæi o æEmalani ma kekahi kapa o ia wai, a ma kekahi kapa aku, aia nä höæailona e wehewehe ana no kona piæina i luna o Maunakea, a päkuæi æia maila kona mele æo “A Maunakea æo Kalani”. Ma laila i lana ai ka manaæo luæuluæu o ke Kuini ko kona lähui kanaka. Pä ka naæau i ka æike æana aku i ia mau moæolelo maoli no ko käkou aliæi, a me ko käkou æäina kekahi.
æO ka mea æäpiki naæe, ua loli aæe ke külana o koæu naæau i ka hoæomanaæo æana aæe no Waiau, a komo maila ka hilahila i loko oæu. Aia au ma Waikïkï ala e hoæonanea ana i ka nani o ka wai o Maunakea, eia naæe, ma kekahi æano, ua pau æë ia nani like! æO ka nünë akula nö ia o koæu waihona noæonoæo. E aha æia ana æo Waiau? Pehea ana lä kona pono? I ko æEmalani hoæomalu æana i ka helena käpekepeke o ke ala kuahiwi, höæeu akula æo ia i kona poæe ukali ma ka æölelo æana penei, “E æeleu mai æoukou!” Paæë mai ana ka leo o ke Kuini i koæu mau pepeiao. Ua lohe anei æoukou? E æeleu hou käkou no ka pono o ke kuahiwi!
E ho‘ouna ‘ia mai na ä leka iä mäua, ‘o ia ho‘i ‘o Laiana Wong a me Kekeha Solis ma ka pahu leka uila ma lalo nei:
>> kwong@hawaii.edu
>> rsolis@hawaii.edu
a i ‘ole ia, ma ke kelepona:
>> 956-2627 (Laiana)
>> 956-2627 (Kekeha)
This column is coordinated by Kawaihuelani Center for Hawaiian Language at the University of Hawai‘i at Mänoa.
