Synopsis: Microplastics are filling our oceans but they are not doing it without our help. We need to rethink our own convenience and learn to take steps to clean our planet.
Aloha mai e na hoa æalo like i ka hoæopelapela æia mai o ka æäina a me ke kai. æO nä mea a käkou e hoæohana ai i këlä lä këia lä, ke pau kona pono, he kiloi wale æia nö, a æo kekahi o ia mau mea, he ahu mai nö ia ma ke æano he pïhä ma nä kapakai o ko käkou æäina aloha, ke aliæi hoæi o käkou känaka. æO ka hopena o ka hulikua æana i ke aliæi, æo ia ana nö ka hopena o käkou!
æO kaæu e häpai nei, æo ia nö ia mea he æeke æea, he æömole æea, he wahï æea, ia mea aku ia mea aku i hana æia me ka æea. æO ia nö nä æuæa i hiki mai nei a e hoæohaumia nei i nä kapakai. He kiola wale æia nö e ka poæe aloha æole i ka æäina. æO kekahi, æaæole paha e æike i ka hopena o käna hana, a æo kekahi naæe, æaæole paha e nänä. æO ka mea æäpiki, æaæohe wahi hoæoheheæe æia o ia mea he æea. æAæohe ona hoæohäpopopo æia. He mau aku nö kona kino paæa. æO ka mea æäpiki naæe, hele a nähähä liæiliæi a kau liæiliæi ma æö a ma æaneæi o ke kai; a me nä kapakai. E kapa æia ana këia mea hoæohaumia he hunahuna æea.
Aia æelua æano æöpala æea e haumia nei ke kai. æO ka hunahuna æea kekahi a æo ka hunahuna pï kekahi. æO nä hunahuna pï, æo ia nä mea i hana æia me ia liæiliæi nö. He hoæohana æia ma loko o nä kopa palaholo no ka æauæau æana, kopa holoi maka, pauka niho, a me kauwahi mea hoæouæiuæi æë aæe. æO nä hunahuna æea naæe, he mau mea æano nui i hele a haæi wale ke æano ma muli o ka pä æana mai o ka lä. Eia hou, inä e pä mai ka lä a e hoæomaka mai ka näwaliwali æana o ka æea, e mau aku nö ia i ka pö.
No ka liæiliæi loa o ia mea he hunahuna æea, he 5 mm ka palena o kona löæihi, he hana nui ka hoæomaæemaæe æana, a æoiai ua kau liæiliæi mai æö a æö o ke kai, oki loa ka pilikia. Ua loaæa mai nä hunahuna æea i loko o ka æöpü o nä æano pua iæa he nui, a he mea e makaæu ai käkou känaka, no ka mea, e æai æia auaneæi ka iæa liæiliæi e ka iæa nui, a na käkou e æai i ka iæa nui. I këia manawa, æaæole maopopo ka hopena o ke kanaka ke komo ka hunahuna æea i loko o kona kino. He maæi paha, he ola? Koe aku ia.
æO kekahi hopena i æike æia e kekahi poæe noiæi ma UH, æo ia ka hoæokuæu æia o nä ea hoæomehana honua. He mëtene kekahi a he ethylene kekahi o nä mea nui loa o ke kuæu æana i ka lewa. æO ka polyethylene naæe, ka mea i hana æia ai nä æeke æea e häæawi æia mai e nä hale mäkeke, æo ia nö ka mea nui loa o kona kïloi æia aku. I mea e hoæëmi ai i ka haumia æana mai o ka honua, eia nö kekahi poæe ke hoæoikaika nei i ka mälama honua æana ma o ka lawe æana i kä läkou mau æeke ponoæï, he æeke lole, æeke kapolena, a me nä æie paha kekahi.
I ka æike æana i këia kuæia nui, æike ihola au, æo au nö kekahi e hoæohaumia nei i ko käkou honua. Ke hele au i ka mäkeke, æaæole au e hele pü me ka lawe aku i kaæu æeke lole e halihali ai i kaæu e küæai ai. Ke nïnau mai ka æohi kälä inä e manaæo au e küæai i æeke æea, æaæohe oæu wahi höæole. I këia manawa naæe, e hoæäæo nö au e mälama i ka honua ma o ka hoæëmi æana i ka hoæohana æea. æO ka hoæëmi, ka hoæohana hou, a me ka hoæopöæaiapuni nä hana e pono ai.
E ho‘ouna ‘ia mai na ä leka iä mäua, ‘o ia ho‘i ‘o Laiana Wong a me Kekeha Solis ma ka pahu leka uila ma lalo nei:
>> kwong@hawaii.edu
>> rsolis@hawaii.edu
a i ‘ole ia, ma ke kelepona:
>> 956-2627 (Laiana)
>> 956-2627 (Kekeha)
This column is coordinated by Kawaihuelani Center for Hawaiian Language at the University of Hawai‘i at Mänoa.
