Column: He mihi maoli anei a i ʻole he mihi na ka lehelehe?

Synopsis: What is the value of an apology if it is disingenuous, or if the apologist has no other choice but to do so? Does it wipe the slate clean?

E ka makamaka, e kala mai i kä æoukou wahi mea käkau nei i ka häpai mai i këia kumuhana hoæüluhua naæau. Ua hele a maæa loa käkou i ka mihi aku a mihi mai e mihi wale ai nö. Eia mai kekahi laæana. Inä e komo ana au i loko o kahi æïpuka i ia wä nö e puka mai ana kekahi kanaka i waho, he kumu anei ia e mihi ai, a e noi ai paha i ke kala æia mai no ke keæakeæa æia o ia puka? Pehea hoæi ke kähea æana aku i kekahi kanaka i häæule mai käna päisi kälä ma luna o ka papahele? “E kala mai. Ua häæule käu päisi kälä.” He hana ia e lawelawe æia ana no ko ia ala pono. He aha lä ke kumu e mihi ai i mua ona? A inä paha e kohä ana ka hauwalaæau a nä haumäna i loko o kekahi lumi papa, a kähea aku ke kumu kula no ka hoæopau æana i ia hana kuli, “E kala mai. E kala mai. E kaulona mai,” he aha lä kona kumu e mihi ai? Ua hewa paha æo ia ma kekahi æano? æAæole lä! He mihi kä ke kumu no ka mea, pëlä ke æano o ka æölelo haole.

Eia mai nö kekahi laæana. I ka MH 1993, ua pülima æia e ka Pelekikena Clinton, he pila e höæoia ana i ka hewa o æAmelika no kona komo æana i ka hoæokahuli æia o ke Aupuni Möæï o Hawaiæi nei he 100 MH ma mua akula. æÖlelo maila koæu hoa, æo Kaleikoa Kaæeo, i ia manawa, ua like akula ia me ka æaihue näna i æaihue i kahi kaæa, a ma hope mai, mihi aku nö æo ia i ka mea kaæa, æaæole naæe æo ia e hoæihoæi aku i ua kaæa nei! E lawa ana paha ia mea he mihi e kala æia ai kä ia ala hana? Tsä! He mea æole nö paha ia mea he mihi i ke kanaka e hele wäwae ana i æö a i æaneæi ma muli o ka lilo æana o kona kaæa. æAæole hiki ke holoholo ma luna o ka mihi!

A i këlä pule aku nei, ua hele aku nei kekahi wahine Hawaiæi, he polopeka hou ma ke Kulanui o Hawaiæi, i kahi häläwai a ka poæe æepekema. I hele nö æo ia e aæo ai i ko läkou lä manaæo no ka æohe nänä ma luna o Maunakea. Ma laila æo ia i lohe ai i kekahi polopeka i ka hoæowahawaha aku i nä haumäna e puka ana ma Kamehameha, ko ia nei kula kiæekiæe. æÖlelo maila këlä, ua lohe pepeiao æo ia no ka puka æana o kekahi mau haumäna i hiki æole ke heluhelu. He lohe pepeiao wale nö kä! Kainö, æaæole hilinaæi æia ka holoholo æölelo i loko o ke ao æepekema, he höæike maikaæi ia. Aia nö kekahi mau mea æino hou aku, æaæole naæe e helu æia ma æaneæi. æEha ka naæau o ua wahine nei. Ua æoki leo naæe æo ia i kä ia ala æölelo æino, a ua loaæa pono maila ma ka æumiæumi!

æAæole nö a he wä, puka hou maila kekahi æölelo æino a ua polopeka nei ma loko o ke kamaæilio uila æana me kekahi kumu a i mua o nä haumäna a ko läua papa e aæo pü ana. Pehea lä hoæi i komo ai ua polopeka hoæowahawaha nei i loko o ia kamaæilio æana? Eia kä, ua hoæouna æia he kope malü iä ia, a pane maila æo ia ala i mua o nä haumäna a pau me ka hoæowahawaha æana i ka æike Hawaiæi. æO Waæawaæa Iki Naæaupö ka hoa like. Ua paæa ihola ia æölelo ma ka leka uila.

A hoæomaopopo æo ia ala i käna hana hüpö, æo kona mihi maila nö ia. Ua lawa ia mea he mihi e nä ai ka æeha o ko ia nei naæau? æEä, he mihi maoli anei ia, a he mihi wale na ka lehelehe?

E ho‘ouna ‘ia mai na ä leka iä mäua, ‘o ia ho‘i ‘o Laiana Wong a me Kekeha Solis ma ka pahu leka uila ma lalo nei:

>> kwong@hawaii.edu

>> rsolis@hawaii.edu

a i ‘ole ia, ma ke kelepona:

>> 956-2627 (Laiana)

>> 956-2627 (Kekeha)

This column is coordinated by Kawaihuelani Center for Hawaiian Language at the University of Hawai‘i at Mänoa.