Column: He manaʻo anei ko ka inoa o ka mea lapaʻau hou?

Synopsis: A look at the mysterious naming practices surrounding new drugs being ubiquitously advertised on TV. Is there a relationship to meaning?

Aloha mai nö käkou e nä hoa heluhelu. Eia ke lana nei ka manaæo ua maikaæi ke olakino a ua lawa hoæi ka ikaika o nä läæau a me nä pule e pale aku ai i nä æano maæi like æole e laha nei mai æö a æö o ka honua. I këia mau lä naæe a käkou e æike nei, ke mähuahua nei ka nui o nä mea hoæöla kino e hoæolaha æia aku nei ma o ke kïwï. æEä, e nä hoa heluhelu, ua lawa anei æoukou i ka lohe pinepine æana mai no ia mea he kemikala lapaæau. He mea hoæoluhi wale nö a he hoæonäukiuki mai hoæi kau!

æO ka æoiaæiæo, æaæole æo ke kemikala wale nö ka mea e hana æia ai kekahi o ia mau mea hoæöla maæi. He mea ola nö paha ia i kekahi manawa, eia naæe, æaæole ia he läæau, a no laila, ua æano æë kona kapa æia æana i ka läæau. I këia mau lä, æaæole e nele ka æike æia o nä æano kemikala lapaæau like æole e hoæolaha æia nei i mua o ka lehulehu, a ua æano like ia mau hoæolaha a pau. æO ia hoæi, aia kekahi inoa küæai e kaulana ai ua mau mea hoæöla nei ma waena o ka poæe näna ia e hoæohana. He ola paha ka maæi, æaæole paha, koe aku ka hoæäæo. No këia moæolelo naæe, æo nä inoa ka mea e kamaæilio ai. Aia nö kekahi mau inoa näna e höæike mai i ka waeæano æepekema o ia mea hoæöla, a aia kekahi inoa e höæike mai ana i ke kükulu æia æana o kona hakakino kemikala. E nänä paha käkou i këlä mau æano inoa mua, a æo ka mea hakakino kemikala, æaæole paha e luæu i loko o ia kai.

Ma loko o ka inoa waeæano æepekema, æike æia kekahi mole ua æano like me ka mole o nä kemikala æë aæe i æano pili. Aia nö ua mole nei ma ka hopena o ka inoa. æO -mab kekahi laæana a ua æike æia kona waiwai ma ka lapaæau æana i ka maæi æaæai. æO Humira kekahi laæana (inoa küæai). æO Adalimumab kona inoa waeæano æepekema a he mea æike koke æia kona mole päkuæina kau hope, æo ia hoæi æo -mab.

Eia ka mea æäpiki. æAæole maopopo ka mole kumu o ka inoa æo Humira. Pehea lä e pili ai i ka maæi æaæai? æAæohe wahi höæailona i loko o ka inoa. A pehea lä hoæi e pili ai i kona inoa waeæano æepekema? Eia mai nö kekahi mau inoa küæai nona ka mole kau hope æo -mab. æO Cosentyx, æo Skyrizzi, Fasenra, Dupixent, Tremfya, Prolia, Illumya, Entyvio, Xeljanz, Emgality, a me Aimovig. æAæole au i höæike i ia mau inoa waeæano æepekema o löæihi loa auaneæi këia æatikala.

æAæole hiki ke æike æia ka manaæo o ia mau inoa. Maliæa, he mea æole ia mea he manaæo. Me he mea lä, æo ke kani ka mea nui, ka mea hoæi e nanea ai ka pepeiao o ka poæe e æimi ana i mea e lapaæau ai i kahi maæi! æO ka nanea paha o ka pepeiao i ka hoæolohe aku, e lilo paha ia i kumu e küæai ai i këlä mea hoæöla a hoæokuli ai hoæi i ka æölelo aæoaæo no nä hopena æino paha he nui hewahewa e æike æia ana. E helu æia ana nö ma ka hoæolaha. æOiai kahi leo waha palu e hoæolaha ana i ka nani o ia mea, e helu pü ana i nä hopena æino he nui. æO ia mea he Eliquis (Apixaban), he make paha kekahi hopena. He mea hoæomake anei ka mea hoæöla? Kau ka weli! A aia lä i hea ko käkou pono? He hana kälä kä ka haole a he mohai wale nö käkou.

E ho‘ouna ‘ia mai na ä leka iä mäua, ‘o ia ho‘i ‘o Laiana Wong a me Kekeha Solis ma ka pahu leka uila ma lalo nei:

>> kwong@hawaii.edu

>> rsolis@hawaii.edu

a i ‘ole ia, ma ke kelepona:

>> 956-2627 (Laiana)

>> 956-2627 (Kekeha)

This column is coordinated by Kawaihuelani Center for Hawaiian Language at the University of Hawai‘i at Mänoa.