Synopsis: Dr. Albert J. Schutz has passed (UH Department of Linguistics). Most Hawaiian language students today are unaware of the contributions he has made to our understanding of Hawaiian phonology. I certainly benefited greatly. Let his name be known!
Aloha mai käkou. He wä luæuluæu nö këia o ka naæau palupalu o kahi haumäna nei i ka hala æana o kaæu kumu i ke ala hoæi æole mai. æO Albert J. Schutz kona inoa, a æo kaæu kumu nö ia i ka wä e hoæomanawanui ana i ka hoæopaæa i nä æike æölelo. Kapa æia ia mahele noiæi he kälaiæölelo, a æo ko ia ala mahele æike, ua pili i nä æano like æole o ka leo.
Ma kahi o ke kanakolu makahiki i hala aku nei, ua hoæi aku au i ke kulanui no ka æimi aku i kekelë laeoæo a laeæula hoæi ma loko o ke kälaiæölelo, a æo ia ala hoæi kekahi o kaæu mau kumu mua. A noho haumäna aku au ma lalo ona, he hele pinepine au i kona keæena e æaki ai i ka palu. Hoæomaopopo aæela au i ke æano o kona noho æana i mua o ke kamepiula. He pali ke kua a he minoæaka nö hoæi ko ke alo i koæu höæea mai. Kükäkükä nö mäua no ka æölelo Hawaiæi, kona puana æana, kona hoæöla hou æia, kona moæolelo i ka wä i hiki mai ai ka haole i Hawaiæi nei, a no nä hana politika o ka hoæöla æölelo. I loko nö o kona paæahana i ka noiæi a me ke käkau i nä puke he nui, æaæole nö i nele nä minuke e kükahekahe ai, a i kekahi manawa, ma nä hola paha ia noho pü æana. I nä manawa a pau aæu i kipa ai iä ia, æaæole nö i nele ka lohe æia o kahi æölelo höæakaæaka.
æO ia wä æimi kekelë, he wä æakahiakahi ia noæu i ka luæu æana i loko o ia kai æo ke kälaiæölelo, a maopopo iä ia ala, i ala pono ia noæu e hoæoikaika ai i koæu æike æölelo Hawaiæi, a me ka æike hoæöla æölelo hoæi. Nui kona käkoæo æana mai i ia æähaæi æana oæu i kuæu pahuhopu. I loko nö o ia wä o ka æimi æana i nä kekelë laeoæo a laeæula hoæi, komo akula au i loko o kä ia ala mau papa a pau. A i këia wä aæu e aæo nei i kaæu mau papa ponoæï, hiki iaæu ke æike i ka waiwai o käna mau haæawina i aæo mai ai, a hoæoili æia aku ma luna o kaæu poæe haumäna.
Eia mai kahi laæana pili i ke kälele æana o ka leo ma ka puana æia o kekahi mau “paukü” æölelo. Ma muli o kona noiæi æana i ka æölelo Pïkï, ua æike æo ia i kahi lula näna e wehewehe i kahi e kälele ai i kekahi käpana a kälele æole æia kekahi ma ka puana æana. He “lula” ia e kökua ai i ka haumäna ma kona kiæi æana e hoæoikaika i ke æano Hawaiæi o kona leo. He lula maikaæi nö ia, a ua komo akula i loko o ka puke wehewehe æölelo a Pukui mä. æO ia hoæi, ua höæike æia nä paukü kälele o kekahi huaæölelo ma o ke komo æana o kekahi pökä, i kohu kiko pau, ma loko o kona pela æia ma ka papa huaæölelo o ia puke. Minamina ka lawa æole o nä æïniha o nëia kolamu e wehewehe piha ai i ke æano o ia analula puana.
He lälä nö æo Kauka Schutz* no koæu kömike kekelë laeæula a he käkoæo nui æo ia iaæu i ka hoæokele i ia kaikoæo, he kulanui, a pae ola aku i ka æäina, he kekelë. Eia mai kekahi hoæälohaloha nona:
Pali ke kua, mahina ke alo
Maka palupalu minoæaka
Höæakaæaka pü me ke aæo
A paæa pono ka æike puana
He hoæoili æia aku ka hana
A ili aku i nä hanauna hou
Ola mäkou iä æoe!
*æAæohe oæu kapa i kona inoa iä Al, no ka mea, pëlä ko Hawaiæi mahalo æana i ka hänau mua. A he paæakikï ia, no ka mea, i loko nö o ka nui o kona mau makahiki, he kohu æöpiopio nö ke nänä aku!
———
E ho‘ouna ‘ia mai na ä leka iä mäua, ‘o ia ho‘i ‘o Laiana Wong a me Kekeha Solis ma ka pahu leka uila ma lalo nei:
>> kwong@hawaii.edu
>> rsolis@hawaii.edu
a i ‘ole ia, ma ke kelepona:
>> 956-2627 (Laiana)
>> 956-2627 (Kekeha)
This column is coordinated by Kawaihuelani Center for Hawaiian Language at the University of Hawai‘i at Mänoa.
