Synopsis: My wife and I recently visited Iceland. It is a very interesting place that is unlike Hawaiæi, but it does share some similarities. The land is quite beautiful with many active volcanoes, and it is visited by 2 million tourists each year. Also, the aloha of the people is abundant.
I këlä mahina iho nei, ua huakaæi aku mäua æo kuæu wahine i kahi æäina hoihoi, æo ia hoæi, æo æÄina Hau. E like me Hawaiæi, he aupuni mokupuni ia. Aia ia ma ka moana æAkelanika æÄkau, a he make anu nö! æOkoæa nö ka löæihi o nä lä kauwela a æokoæa hoæi ko ka hoæoilo. Iwakälua kumamälua hola o ke ao o ka mäuikiæikiæi o ke kauwela, a æehä wale nö hola ao o ka mäuikiæikiæi o ka hoæoilo. Aia he 350,000 poæe e noho paæa ana ma ia æäina, a e kipa mai kekahi mau malihini he 2 miliona a æoi i këlä me këia makahiki. æOi aku nö ka nui o ua pae mokupuni lä ma mua o ko Hawaiæi nei pae mokupuni, a ua mäkaæikaæi mäua a puni ua pae mokupuni nei no hoæokahi anahulu, a he æäina nani mai hoæi kau! Ua æike mäua i nä kuahiwi i paæa i ka hau, a æike pü æia me kekahi mau hauneneæe. Aia nö he mau holoholona malihini i ko mäua æike. A ma muli o ke anu a me ka hao mai o ka makani, he kanaliæi nä mea ulu o laila.
Wahi ka poæe æepekema komohana, hoæokumu æia ua æo æÄina Hau ma o ka mäwae æia o hoæokahi una honua nui, a loaæa maila æelua una hou, æo æAmelika æÄkau a me æEuläsia. Ua hoæokumu æia he kualapa ma ka papakü o ka moana i kapa æia æo ke Kualapa Waena Moana æAkelanika, a ma muli o ia kualapa, lehulehu nö nä ölaæi, a lehulehu hoæi nä lua pele i hoæokumu æia. Na ua mau lua pele nei a me ke kahe æana o ka pele æenaæena i hoæokumu i nä mokupuni o æÄina Hau. He 200 paha lua pele o æÄina Hau, a ua manaæo ka lähui æepekema, aia ma kahi o 30 lua pele ke hü nei a hiki i këia lä. I nä MH nei i hala, käpae æia kekahi mau lele mokulele ma muli o ka pöhähä o ka lehu pele. I ka MH 2010, ua hü aæela æo Eyjafjallajökull, a he 100,000 lele æana i käpae æia.
æO ka nui æino o nä hü pele, e waiho nui mai ana nä mäpuna pele æenaæena a puni ka mokupuni, a hoæohana æia no ka hoæokumu æana i ka uila a me ka wai wela no nä hale. No këia uila mai, hoæolako æia ma kahi o ka 26% o ka uila o æÄina Hau. Hoæolako nä huila wai ma kahi o ke 73%, a æo ke koena, hoæolako æia mai e ka wäwahie möæalihaku. Eia naæe, hoæohana wale æia nö ka wäwahie möæalihaku ma loko o nä hale hana æaluminuma. No laila, hoæolako æia 99% o ka uila o æÄina Hau e nä kumumea i hiki ke hoæolako hou æia.
æOæoleæa nö ke æano o ka nohona ma æÄina Hau. Aia ke ola o ka poæe a aæo mai i ka noho pü ma këlä wahi me ka lökahi. I këia manawa, kau nui ka manaæo o ka poæe i ka hoæomehana honua. He pöpilikia nui këia, a e hana pü ana kä æÄina Hau aupuni me kahi hui e kapa æia nei æo Climworks. Ua kükulu läkou i kekahi hale hana no ka unuhi æana i ke karabona diokesaside mai loko mai o ka lewa. Hiki ke unuhi æia nä tona mekalika he 4000 i këlä me këia makahiki, a pauma æia i loko o ka honua. E lilo auaneæi ua karabona nei i pöhaku.
He wahi hoihoi loa nö æo æÄina Hau. He paemoku nui nona kauwahi hiæohiæona e like me ko Hawaiæi nei. Nani maoli nö ka æäina, nui æino nä lua pele, nui æino nä malihini, a palena æole nö ke aloha o ka poæe.
E ho‘ouna ‘ia mai na ä leka iä mäua, ‘o ia ho‘i ‘o Laiana Wong a me Kekeha Solis ma ka pahu leka uila ma lalo nei:
>> kwong@hawaii.edu
>> rsolis@hawaii.edu
a i ‘ole ia, ma ke kelepona:
>> 808-956-2627 (Laiana)
>> 808-956-2627 (Kekeha)
This column is coordinated by Kawaihuelani Center for Hawaiian Language at the University of Hawai‘i at Mänoa.
