Synopsis: This is a brief account of an astonishing journey by the children of Ke Kula ‘o Samuel M. Kamakau’s Papa Kukui, to Kaua‘i. Lots of hospitality and love in the beautiful lands of Manokalanipö.

———

I Kauaæi aku nei ka Papa Kukui (ka papa 5 a me 6) o Ke Kula Kaiapuni æo Samuel M. Kamakau, i ka æäina kaulana o Manokalanipö, a hoæokipa æoluæolu æia mai e nä æohana, nä loea, a me nä kiaæi o laila. He haliæa aloha këia no kahi huakaæi i Kauaæi, he æäina nani nö a hemolele hoæi i ka mälie.

He mälie æömalumalu ka lä o ka höæea æana aku ma ka Pünana Leo o Kauaæi, a ua hoæokipa æoluæolu æia mai ko mäkou pepeiao e nä leo nahenahe o ua pünana lä, a æoluæolu hoæi ka launa pü a me ka päæani æana me nä keiki o Manokalanipö. Ma hope mai, lei æia nö mäkou i ke aloha o Kauaæi, a pü paæakai ihola me nä kumu a me nä haumäna o Ke Kula Kaiapuni o Kawaikini. æO ka paæakai kaulana ia o ka æäina. A laila, æoni akula i Poæipü, a kaæi i ke kahua o ke külanakauhale kaulana, æo Kaneiolouma, kahi noho o nä Aliæi o Kauaæi. I ia pö naæe, hälana aæela ka wai o Hanalei, a hoæopaneæe æia ka naue aku i Naue. No laila, ua hoæokipa æoluæolu æia mai mäkou e ka Pünana Leo o Kauaæi ma ka æäina nani æo Puhi i ka malu o Häæupu kilohana i ka laæi.

I ke ao æana aæe, kipa aku ka huakaæi i nä kumu a me nä haumäna o Ka Hale Kula Niæihau o Kekaha. He kula e hoæöla mai ana i ka æölelo Niæihau. Hoæokipa æoluæolu æia mai mäkou e ka moena päwehe o Niæihau. Ma ia hope mai, holo aæela nä haumäna i uka o Kökeæe e æike ai i ke äkea o Waimea. Ua holo i ke ao o Kalalau a lohe i ka moæolelo kaulana o Kaluaikoæolau. A laila, hoæi ka paæakai i Waimea a iho aku i Hanapëpë e launa pü ai me nä æohana o laila. æO nä loina paæakai kaulana o ia æäina, æo ia ka haæawina. Aia i Hanapëpë, launa ihola me ka liæu o ka paæakai a æike maka æia ka napoæo o ka lä ma Niæihau o Kahelelani. I ia pö iho, hoæäæo hou ka huakaæi e naue i Naue. Ua häneæe naæe ka æäina ma Kalihiwai a älai æia ke ala. No ia hihia, ua nele mäkou i ka hale æole, a ma ka hola aumoe, ua hiki mai kahi æohana kamaæäina a kono mai iä mäkou e noho ma ko läkou home i Waipakë.

I ke ao æana aæe, æike æia ka nani o Waipakë, a æike æia hoæi ka inoa o ia hale hoæokipa, æo Kamalukukui. Pä æiæo ka naæau i ka nani o ia höæailona. Mai laila aku ka Papa Kukui a Anahola e hoæohanohano ai iä Prince Kühiö Kalanianaæole, a ma hope mai, ua æeæe mäkou ma luna o nä moku no ka mäkaæikaæi i ke kahawai æo Wailua, a no ke kipa aku i ke ana laæa æo Mämä-akua-lono. He nani maoli nö! A laila, ua naue palekana aku nö ka Papa Kukui i Naue.

I kekahi lä aæe, kaæi akula mäkou i Keæe e launa ai me nä kamaæäina. He mau hanauna ka mälama æana o kahi æohana i ia wahi laæa. Kono æia mäkou e kipa iä Keahualaka, he pä hula kaulana no Kauaæi. Älai æia naæe ke ala e ke kïæohuæohu me ka uakoko, a paæa pono ke kahua pöhaku o ke alahele. I ka höæea æana ma ke ahu, heahea aæela nä keiki, a pane maila nä kino malu o ka lani ma o ka pipiæo æana o ke änuenue. Komo akula nä keiki i loko o ka pä e waiho ai i kä läkou hoæokupu he hula a me ke oli no ia æäina laæa. Iä läkou e oli ana, hoæoulu maila æo Laka i kona mau kahu me ke kilihune ua. Eia ka wai lä, he wai, he ola!

E ho‘ouna ‘ia mai na ä leka iä mäua, ‘o ia ho‘i ‘o Laiana Wong a me Kekeha Solis ma ka pahu leka uila ma lalo nei:

>> kwong@hawaii.edu

>> rsolis@hawaii.edu

a i ‘ole ia, ma ke kelepona:

>> 956-2627 (Laiana)

>> 956-2627 (Kekeha)

This column is coordinated by Kawaihuelani Center for Hawaiian Language at the University of Hawai‘i at Mänoa.