Synopsis: This article discusses the importance of remembering our moæolelo, or histories. By remembering our histories, we remember our nation. This article also introduces the new podcast, Poi Beaul, that may help revitalize moæolelo printed in the Hawaiian language newspapers.
Welina mai e ka lähui kanaka o nei pae æäina. Eia nö käkou ke holomua nei i këia au hou. Haulani ko käkou waæa i nä æale hänupanupa o ka moana hohonu. Eia kä, he mea æole ia i ka hoe i häæawi æia mai e ko käkou mau küpuna. æO kä käkou hoe nö ia e uli ai i ko käkou waæa, æaæole nö lilo aku i ka moana. æO ka moæolelo nö ua hoe nei.
Ua paipai æo Joseph Mokuæöhai Poepoe i ka lehulehu no ka hoæopaæa æana i nä moæolelo kahiko ma käna æölelo, “E hoomaopopoia, he lahui kakou me ko kakou mau Moolelo Kahiko, i ano like loa aku me ka moolelo kahiko o ka lahui Helene; a he mau mele kahiko hoi ka ko kakou mau kupuna i like aku a oi aku nohoi ko lakou hiwahiwa ame ke kilakila i ko na mele kaulana loa o ua lahui Helene nei.” A he æölelo pololei nö ia. Aia nö ko käkou ea i loko o nä moæolelo o ko käkou mau küpuna.
æAæole i kana mai ka waiwai o ka hana a nä mea käkau i æohiæohi a hoæolaha i ko käkou mau moæolelo i loko o nä nüpepa kahiko. E æole läkou, ola ai ko käkou mau moæolelo kahiko a hiki i këia wä. Eia naæe kekahi, æaæole ka nüpepa he hale æoluæolu no ko käkou mau moæolelo. æAæohe ea o ka moæolelo i ka noho nani æana ma ka pepa. Aia nö ke ea i kä käkou haæi hou æana i nä moæolelo ma kahi o ka æumeke poi. æO ia nö ke ala e holo pono ai ko käkou mau moæolelo i mua, a e holomua ai nö hoæi käkou ma ke æano he lähui.
No laila, he hoæolaha këia no kekahi papahana hou no ka hoæoholomua æana i nä moæolelo Hawaiæi kahiko. Ke hoæolaha hou æia nei ko käkou mau moæolelo kahiko. æAæole naæe ma o ka pepa, akä ma o ka leo. Ma këia papahana, i këlä me këia pule, e laha ana kekahi pukana o kekahi moæolelo i paæi mua æia i loko o ka nüpepa kahiko. Lana koæu manaæo, i ka lohe æia æana o ko käkou mau moæolelo kahiko, e ola hou ana ia poæe moæolelo hiwahiwa i ko käkou nohona. I hoihoi këia manaæo iä æoukou, hiki ke hoæolohe ma o ka Youtube, a ma o ka lipine. E æimi i ka inoa Poi Beaul ma Youtube, a no ka hoæolohe æana ma o ka lipine, eia ka loulou: https://anchor.fm/poi-beaul. Ua hoæomaka æia këia papahana ma ka moæolelo pökole æo Kawelonaakaläilehua, he moæolelo Kauaæi. No ka holomua æana, e laha ana kekahi moæolelo e pili ana i nä moku æehä o ka pae æäina, æo ia hoæi ka moæolelo o Kamaakamahiæai.
E like me kä Poepoe æölelo, æoi aku ke külana o nä moæolelo Hawaiæi ma mua o ko ka Helene. E höæoia käkou i käna æölelo. Minamina ka paæa æana o ka moæolelo o Moana a poina hoæi ka moæolelo o nä hoæokele waæa Hawaiæi; æo Wähieloa, æo Laka, æo Laæamaikahiki, æo Keakaokü. Minamina hoæi ka paæa æana o ka moæolelo æo Game of Thrones, a poina ka moæolelo o Kamehameha. E ola ko käkou ea i nä moæolelo o këia pae æäina. Mai! Mai e æai! E nanea pü käkou i kahi o ka æumeke poi. E ola nä mamo a Häloa!
———
E ho‘ouna ‘ia mai na ä leka iä mäua, ‘o ia ho‘i ‘o Laiana Wong a me Kekeha Solis ma ka pahu leka uila ma lalo nei:
>> kwong@hawaii.edu
>> rsolis@hawaii.edu
a i ‘ole ia, ma ke kelepona:
>> 808-956-2627 (Laiana)
>> 808-956-2627 (Kekeha)
This column is coordinated by Kawaihuelani Center for Hawaiian Language at the University of Hawai‘i at Mänoa.
