Honolulu Star-Advertiser

Sunday, April 28, 2024 81° Today's Paper


EditorialKauakukalahale

Ka malama ho‘olewa

Synopsis: Modern lifestyles have dramatically altered funerary customs.

I ke au ‘ana o nā makahiki ho’okahi haneli i hala akula, ua nui ka loli o ka mālama ho’olewa ‘ana ma Hawai’i nei. I kēia wā, a make kekahi mea o ka ‘ohana, ‘o ka mea ma’amau, mālama ‘ia ka ho’olewa ho’okahi a ‘elua paha pule ma hope o ka make ‘ana. Ma muli nō paha ia o ka nui o ka hana ho’olālā a i mea e hiki ai i nā ‘ohana mai ‘ō a ‘ō ke lele mai ma kahi ho’okahi no ka ho’olewa. Waiho ‘ia ke kino wailua ma ka hale ho’olewa i loko o kekahi pahu ‘ume hao pūanuanu a hāmau loa a kaka’ikahi ke kipa ‘ia e ka ‘ohana a hiki i ka ho’olewa.

Hō’ike mai kekahi hale ho’olewa, he kanakolu a ‘oi paha mau makahiki aku nei, ‘o ka mea i ma’amau ma Hawai‘i nei, ‘o ia ka lawe ‘ia o ke kino wailua i ka hale ho’olewa no ka i’aloa ‘ana, a pau, a ho’iho’i ‘ia i ka hale kahi e ho’okipa ‘ia ai nā ‘ohana a me nā hoaloha no ho’okahi a ‘elua paha lā, a laila, mālama ‘ia ka ho’olewa ma ka hale pule, a laila, kanu ‘ia. Mālama ‘ia nō ho’i he pā’ina waimaka ma ka hale o ka ‘ohana he mau lā ka lō’ihi ma hope aku.

CORRECTION

The author of last week’s column that ran June 5,

“‘Ekolu Hihia Mea Nui,”

was erroneously attributed.

It was actually written

by Keao NeSmith.

Ma Tahiti me Aotearoa i kēia wā, ‘oia mau nō kēia mau hana. A pau ka i’aloa ‘ana, ho’iho’i ‘ia ke kino i ka hale kahi e hiamoe pū ai ka ‘ohana me ka mea i aloha ‘ia ma ka lumi ho’okipa. A laila, ho’omau ‘ia ka ho’okipa ‘ohana me nā hoaloha, a ‘elua paha lā ma hope mai, mālama ‘ia ka ho’olewa, a laila, he pā’ina waimaka nui. Ma Aotearoa, ha’alele koke nā ‘ohana me nā hoaloha i kā lākou mau hana no ka hele i ka māka’ika’i kino wailua me ka ‘ū pū me ka ‘ohana. Mana’o ‘ia he hewa ko’iko’i loa inā waiho mehameha ‘ia ke kino wailua. Mana’o ‘ia he ‘ano ‘ē loa a he aloha ‘ole ia hana.

‘O kēia nā hana i ‘ae ‘ia ma lalo o nā kānāwai o ke aupuni kipi o kēia manawa:

» ‘Ae ‘ia ka ‘ohana nāna e lawe aku i ke kino wailua mai ka hale a ka hale ho’olewa a i ‘ole ka pā kūpapa’u.

» ‘Ae ‘ia ka māka’ika’i kino wailua ma ka hale.

» He pono ka i’aloa ‘ana inā wale nō e mālama ‘ia he māka’ika’i kino wailua. Inā ‘a’ohe māka’ika’i kino ‘ana, ‘a’ole pono.

» ‘Ae ‘ia ka mālama ‘ia o ka lehu, inā puhi ‘ia ke kino ā lehu, e like me ka makemake o ka ‘ohana.

» ‘Ae ‘ia ke kanu ‘ia o ke kino wailua ma ka pā hale inā ‘ona ‘ia ia ‘āina e ka ‘ohana. Pono nō e loa’a ka palapala ‘ae no ia hana.

‘O kēia nā hana ma’amau ma Hawai’i nei he mau makahiki aku nei ‘a’ole he lō’ihi loa a ha’alele ‘ia i kēia manawa. He kāki kekahi mau hale ho’olewa no ka waiho ‘ia o ke kino wailua a no ka māka’ika’i nō ho’i i ke kino wailua ma mua o ka ho’olewa.

No laila, i mea kēia hō’ike e ho’omaopopo ai i ka lehulehu i nā mea e hiki ai ke hana e ho’ēmi ai i ka lilo nui o ke kālā i ka mālama ho’olewa ‘ana a i mea ho’i e ho’i ai kākou i ka no’ono’o nui i ka mālama pono ‘ana i ka mea i aloha ‘ia mai kona pau ‘ana a hiki i ke kanu ‘ana. Ua loli nā hana ma’amau i ke au ‘ana o ka wā i hala a he hiki ke loli hou a komo kēia mau mana’o ma luna nei i kēia mua aku.

E ho’ouna ‘ia mai nā leka iā māua, ‘o ia ho’i ‘o Laiana Wong a me Kekeha Solis ma ka pahu leka uila ma lalo nei:
» kwong@hawaii.edu
» rsolis@hawaii.edu
a i ‘ole ia, ma ke kelepona:
» 956-2627 (Laiana)
» 956-2624 (Kekeha)
This column is coordinated by the Hawaiian Language Department at the University of Hawai’i at Mānoa, supported by the Initiative for Achieving Native Hawaiian Academic Excellence.

 

Comments are closed.