Honolulu Star-Advertiser

Monday, April 29, 2024 80° Today's Paper


EditorialKauakukalahale

E kū ka lau lama!

Synopsis: It is time to celebrate! Kauanoe Kamanā has successfully defended her dissertation at UH-Hilo as three other Hawaiians are poised to defend their dissertations at Mānoa.

Aloha e nā makamaka o ka ‘ōlelo kanaka.

Hūlō! Hūlō!

E kū ka lau lama!

‘Akahi nō a ku’i mai ka lono ho’ohau’oli no ka ho’okō ‘ana a Kauanoe Kamanā i nā koina a pau e pono ai kona ho’ohanohano ‘ia ma ka pāpahi ‘ia mai i ke kekelē lae’ula ma ke Kulanui o Hawai’i i Hilo. I ka Pō’akolu nei. Kūpale akula ‘o Kauanoe i kāna pepa nui nona ke po’o inoa: “Mo’oki’ina ho’oponopono: Ke ō o ka ‘ike ku’una Hawai’i ma ke kula ‘o Nāwahīkalani’ōpu’u.”

Eia ho’i mākou, nā luna o Kauakūkalahale, ke hā’awi aku nei i ko mākou aloha a me ka mahalo nui i ko ia ala ho’omanawanui i ka ho’okō ‘ana i ia mau ha’awina a puka mai ai ho’i i ke ao mālamalama.

He kekelē kēia ua pili nō i ka ho’ōla ‘ana i nā ‘ōlelo a me nā loina o nā po’e ‘ōiwi o ke ao nei a puni.

He mea nui ko’ikoi ka noi’i ‘ana i nā ‘ike a me nā mea huna no’eau o ia māhele me ka ho’opuka ‘ia aku i mua o ke ākea.

Pēlā nō e ola ai nā ‘ōlelo a me nā loina o ka po’e ‘ōiwi a pōmaika’i ai ho’i kākou a pau.

He au hou kēia no ka ho’ona’auao ‘ia ‘ana o ka po’e Hawai’i a ke ‘ike ‘ia nei ka waiwai o ke ki’i ‘ana i nā kekelē ki’eki’e ma nā kulanui.

Eia ke māhuahua nei ka nui o ka po’e Hawai’i nāna e kūlia i ia nu’u ‘o ke kūlana kauka hua palapala. Eia nō ho’i ma ke Kulanui o Hawai’i i Mānoa he mau moho hou aku nāna e ho’omākaukau nei, me ke ku’upau lua i ka ikaika no’ono’o, no ke kūpale i kā lākou mau pepa nui.

A iā ‘oukou nō e heluhelu nei i kēia kolamu (i ka Pō’aono), ua mālama ‘ē ‘ia ke kūpale ‘ana (ma ka Pō’alima nei) a ua maopopo ka hopena o ‘elua o ia mau kūpale ‘ana. A i loko o ‘elua pule ma kēia hope aku nei, e kūpale ana ke kolu o ia ‘āuna.

‘O Kekeha Solis kekahi o ua po’e moho nei a ‘o ka inoa o kāna pepa, penei:

“Ma ka waha wali

(A ke kino lahilahi.

Ma ke kino lahilahi)

A ka waha wali.”

He pepa nui kēia e pili ana i ka ho’ōla ‘ana i nā ‘ōlelo no’eau a puka hou aku ma ka waha e like me ma mua.

‘O Keawe Lopes kekahi moho a ua hō’ili’ili ‘o ia i nā mele he nui a lehulehu a me kahi ‘ike e pili ana i ua mau mele lā. Ua kapa ‘ia kāna pepa: “Ka waihona a ke aloha: An interactive resource center for the promotion, preservation and perpetuation of mele.”

A ‘o ke kolu o ia ‘āuna, ‘o ia nō ‘o Ipo Wong. Ua kākau ‘o ia e pili ana i ka ho’oili ‘ana i ka ‘ike o ka po’e Ni’ihau mai kekahi hanauna a i kekahi, a ua kapa ‘ia ka inoa o kāna pepa: “Ke ao ana mai i ka ike o na kupuna i loko o ka nohona Niihau.”

Mahalo a nui iā ‘oukou a pau no ka ho’omanawani ‘ana i ka ho’okō koina, ka paio ‘ana no ka pono o ka po’e Hawai’i, a me ka lilo ‘ana i kumu ho’ohālike no kākou a pau e ho’omāhu’i ai.

E mau aku ka māhuahua ‘ana o ka po’e Hawai’i e ‘imi nei i kekelē lae’ula.

‘O ia ka mea e kū hou ai ka lāhui i ka moku.

E ho’ouna ‘ia mai nā leka iā māua, ‘o ia ho’i ‘o Laiana Wong a me Kekeha Solis ma ka pahu leka uila ma lalo nei:
» kwong@hawaii.edu
» rsolis@hawaii.edu
a i ‘ole ia, ma ke kelepona:
» 956-2627 (Laiana)
» 956-2624 (Kekeha)
This column is coordinated by the Hawaiian Language Department at the University of Hawai’i at Mānoa, supported by the Initiative for Achieving Native Hawaiian Academic Excellence.

 

Comments are closed.