comscore No ia pua ‘ala aumoe | Honolulu Star-Advertiser
Editorial | Kauakukalahale

No ia pua ‘ala aumoe

Honolulu Star-Advertiser logo
Unlimited access to premium stories for as low as $12.95 /mo.
Get It Now

Synopsis: A beautiful remembrance of Jean Ileialoha Keale Beniamina.

E nā Luna Ho‘oponopono hanohano ē, eia ke ‘imi nei i kauwahi ōpū ka‘awale e komo ai nei pū‘olo na ka waimaka no ka Wahine hele loa ma ke ala ka‘i ho‘okahi e kūmākena nei kānaka i hope nei; no ka mea ‘imi ola o ka mauli Hawai‘i e hā‘awe like nei kānaka i nā lu‘ulu‘u walania o ke kaumaha i hope nei; ia pua ‘a‘ala ho‘i o ke aumoe, o ke awakea e pō mai nei ke ‘ala ho‘omana‘o ō mau, no Jean Ileialoha Keale Beniamina kēia aloha.

‘O ‘oe kā e pane mai i kēia nui aloha …

‘Oiai ‘o ua Ileialoha nei, he kama o ke one a‘ia‘i o nā kapa kahakai o Ni‘ihau, kahi ho‘i e ‘ula we‘awe‘a ai ē ke kauna lani; ia ‘āina ho‘i nona mai kona pua mae ‘ole, he pūpū pae pū me ona ‘ili‘ili; ia home aloha ho‘i nona mai ka lālani mele, “Pūpū o Ni‘ihau, ‘auhea ‘oe …”;

Lehu a lehu ka mana‘o o kēia nui aloha …

A ‘oiai ‘o ua Ileialoha nei, he mamo ho‘i na ka welo ‘ohana ‘imi na‘auao i loko o nā paia ‘ehā o Ni‘ihau Kula, i loko ho‘i o ke apo pumehana o Nā Kula ‘O Kamehameha, a i loko ho‘i o nā kēkelē holomua o ka Ho‘ona‘auao (laepua) a me ka ‘Ōlelo me ka Mo‘okalaleo Hawai‘i (laeo‘o) o ke Kulanui o Hawai‘i ma Hilo;

‘Ōlino ha‘a mai ana i kēia nui aloha …

A ‘oiai ‘o ua Ileialoha nei, he lālā ho‘okumu o ka Papa Alaka‘i, ‘Aha Pūnana Leo, o ka MH 1983 e ‘imi pū ana i ka ho‘okumu he ala e ho‘ona‘auao ‘ia ai nā pua ‘i‘ini o Hawai‘i nei i loko pono mau nō o ka ‘ōlelo Hawai‘i, ‘o ia nō ho‘i ‘oe ‘o ka ilāmuku e hou makawalu ana i ka laumeki a kū ia apona o ka make ‘o‘oi ho‘i o kona mai‘u‘u; he limahana pū ‘o ia o ka ‘Oihana Ho‘ona‘auao a me ke Kulanui Kaiāulu o Kaua‘i; he ho‘omano pū ‘o ia ma ka ‘imi a kumu ku‘ikahi mai Ke Kula Ni‘ihau O Kekaha i ka MH 1993; a he alaka‘i noho pū mai ‘o ia ma nā papa ho‘okele like ‘ole, e la‘a me ke Komikina Moku‘āina no ke Ea Hawai‘i, ke Ke‘ena Kuleana Hawai‘i, ke Ke‘ena ‘Āina Ho‘opulapula, Alulike, me ke Ke‘ena Ho‘oilina Kamali‘i a Lili‘uokalani;

E kō nō ka ‘i‘ini i kēia nui aloha …

A ‘oiai ‘o ua Ileialoha nei, ua ho‘ohanohano ‘ia i ka MH 2005 he Living Treasure of the Year and of Kaua‘i, a pēia i ka MH 2007, he Kumu Ho‘ona‘auo o ka Makahiki na ka Native Hawaiian Education Association; a ‘o kekahi ‘ao‘ao hanohano aku, ua welo maila nō he Hōkū Hanohano ma ka haku mele, iā Ho‘oulu Lāhui Hawai‘i me Pua ‘Ala Aumoe kekahi;

No laila, ua ho‘oholo ‘ia: ‘O mākou pū kekahi, nā ‘ohana o ka ‘ōlelo Hawai‘i o ka ‘Aha Pūnana Leo, e upai pū aku nei a ‘auamo pono ‘ia ia lu‘ulu‘u nui i ka pio o ia leo ‘ale‘a, i ka nalo o ia mino, a i ka lilo o ia leo heahea Hawai‘i i pumehana ai ka manawa o loko.

Ua ho‘oholo hou ‘ia: ‘O mākou pū kekahi e ukū pū aku nei me ka ‘ohana pono‘ī a me ke anaina haipule o Kaua‘i o ka Po‘aono, 17.Iulai.2010, e ho‘ohiki aku ana i nei Wahine aloha i loko o ka hālāwai ‘ana o ka Mana Kahikolu o ka lani, a hāla‘i mau i loko o ka pālama o ia home lani mau ma ‘ō.

Aloha ho‘i ‘oe, e Iubile, ‘a‘ole e lohe hou ‘ia kou leo; aloha ho‘i ‘oe, e Kamoamoa, ‘a‘ole e ‘ike hou ‘ia kou nalu pae; aloha ho‘i ‘oe, e Waipalō, ‘a‘ole e ‘ohi hou ‘ia kou momi uliuli; aloha wale ‘oe, e Pu‘uwai, ‘a‘ole e noho hou ‘ia kou pumehana. E ho‘i wale aku nō ke aloha i Ni‘ihau!

Me ke aloha ho‘omau,

na ko ka ‘Aha Pūnana Leo

E ho‘ouna ‘ia mai nā leka iā māua, ‘o ia ho‘i ‘o Laiana Wong a me Kekeha Solis ma ka pahu leka uila ma lalo nei:
» kwong@hawaii.edu
» rsolis@hawaii.edu
a i ‘ole ia, ma ke kelepona:
» 956-2627 (Laiana)
» 956-2624 (Kekeha)

This column is coordinated by the Hawaiian Language Department at the University of Hawai‘i at Mānoa, supported by the Initiative for Achieving Native Hawaiian Academic Excellence.

Comments have been disabled for this story...

Click here to see our full coverage of the coronavirus outbreak. Submit your coronavirus news tip.

Be the first to know
Get web push notifications from Star-Advertiser when the next breaking story happens — it's FREE! You just need a supported web browser.
Subscribe for this feature

Scroll Up