Synopsis: A reconfigured “van cam” program is about to begin on Oæahu. With a few changes, perhaps this program will last with no financial loss and a significant decrease in accidents due to people who run red lights.

Aloha mai käkou e nä makamaka heluhelu a makamaka hoæolohe nö hoæi o Kauakükalahale. æAkahi nö a æöæili hou ko æoukou mea käkau i mea e ö aku ai i ke kähea a kuæu hoa mälama kolamu, a Laiana Wong. A pau ka höæike æana no kahi mea hou o ka æäina, e hoæi aku nö ko æoukou mea käkau i ka mole o Lehua.

Aia nö ke kükulu æia aæe nei ka pahu paæi kiæi ma ka huina o ke Alanui Vïnia a me ke Alanui Pälama. æO ka mua ia. A ke pau i ke kükulu æia, e hoæomaka koke ana kahi polokalamu ma Oæahu nei e manaæo æia nei, he mea ia e emi mai ai nä ulia kaæa, kahi e holo hewa ai kahi kaæa i ke kukui æulaæula. Ma ia polokalamu, e paæi kiæi æia ke kaæa holo hewa i ke kukui æulaæula i mea e höæoia ai i ke kanaka e hoæopaæi æia. æAæole ia æo ka mea kalaiwa. æO ka laikini kaæa wale nö ke paæi kiæi æia, æaæole æo ka mea kalaiwa. No ka mea, æo ka mea e hoæopaæi æia, æo ka mea näna ka laikini o ke kaæa, æo ia hoæi, æo ka mea näna i käkau inoa no ke kaæa, æaæole æo ka mea e kalaiwa ana. E nïnau mai auaneæi paha kekahi, “Inä na kaæu ipo paha a na kaæu keiki paha e kalaiwa ana i koæu kaæa, a e holo hewa æo ia ala i ke kukui æulaæula, æo au ke hoæopaæi æia mai?” Pëlä ana nö. Ua æölelo mai æo Shelly Kunishige, ka waha ‘ölelo o ke Keæena Alakau, æo ke kuleana o ka mea nona ke kaæa, ke æae aku æo ia e kalaiwa kekahi kanaka i kona kaæa, e æike leæa ua kanaka lä i nä känäwai kalaiwa a e hahai pono æia.

æO kahi mea æäpiki, i ka makahiki 2002, ua mälama æia aku kekahi polokalamu i ‘ane like me nei polokalamu, akä, aia ka pahu paæi kiæi ma ke kaæa wane. A hoæopaæi æia nö hoæi ka mea nona ke kaæa. æO kekahi pilikia naæe i ia wä, kau aæe nei ka ‘ölelo hoæoholo o kekahi lunakänäwai, no ke aupuni mokuæäina ke kuleana o ka höæoia æana ë na ka mea nona ke kaæa e kalaiwa ana i ka wä i holo hewa ai ke kaæa. He aha lä ka mea i loli? æAæole i maopopo i ko æoukou mea käkau. Kohu mea lä, he mea æole ia æölelo hoæoholo a ia lunakänäwai. æAæohe wahi mea a maliu iki æia o ia æölelo hoæoholo.

æO kekahi pilikia o ia polokalamu o ka makahiki 2002, lilo aku nei $29.75 o këlä me këia hoæopaæi i uku æia i ka hui näna i mälama i nä pahu paæi kiæi ma nä kaæa wane, æo Affiliated Computer Services (ACS) ia. Ma nä mahina mua æekolu o ia polokalamu, he 16,858 mau hoæopaæi i häæawi æia. æAæole i uku æia aku ia mau hoæopaæi a pau, akä, inä i uku æia aku nä hoæopaæi a pau, inä ua lilo aku he $500,000 a æoi i ka hui ACS i loko o nä mahina æekolu wale nö. æEä, æokoæa ia mea kahiko, a æokoæa ka mea hou. æAæole e lilo iki kekahi hapa o ka hoæopaæi i ka hui näna e mälama i nä pahu paæi kiæi. (æO ka mea ma ka makahiki 2002, he æehä wale nö mahina a hoæopau æia ihola.)

Ua holo hewa paha ke kaæa o ko æoukou mea käkau i ke kukui æulaæula ma mua ma muli o ka hoæäæo æana e hiki koke aku i kekahi wahi. Akä, æo ia mau pahu kiæi hou paha ka mea e pau ai ia hana. A pëlä pü paha me ka nui o nä mea e kalaiwa ana ma këia pae æäina nei. Lana ka manaæo, æaæole e ahu ka hoka i nä huina alanui.

E ho‘ouna ‘ia mai na ä leka iä mäua, ‘o ia ho‘i ‘o Laiana Wong a me Kekeha Solis ma ka pahu leka uila ma lalo nei:

>> kwong@hawaii.edu

>> rsolis@hawaii.edu

a i ‘ole ia, ma ke kelepona:

>> 808-956-2627 (Laiana)

>> 808-956-2627 (Kekeha)

This column is coordinated by Kawaihuelani Center for Hawaiian Language at the University of Hawai‘i at Mänoa.