Honolulu Star-Advertiser

Thursday, April 25, 2024 81° Today's Paper


EditorialKauakukalahale

Ka Makana Maluhia Nopela

Synopsis: The Nobel Peace Prize has been awarded to three women who have continued to work to bring peace in the world.

***

E kau ana kekahi mau wāhine kū i ka pono i ka hano hāweo, ‘o ia ho’i, ua lilo aku nei ka Makana Maluhia Nopela iā lākou. A ‘o ka makahiki hope loa i lilo ai ua makana lā i ka wahine, ‘o ka makahiki 2004 nō ia.

He mea ia lilo ‘ana o ka makana i ua mau wāhine nei e ho’omaopopo ai, he ‘ano nui nā pono o nā wāhine ma ka laha ‘ana o ka maluhia a puni ka honua nei. ‘Ekolu mau wāhine, ‘o Tawakkul Karman ka mua. No Iemene ‘o ia. A he Iemene Alaka’i ‘o ia no ko laila mau kānaka ma ke kū’ē ‘ana aku i ke aupuni ho’oluhi o laila.

‘O ka lua a me ke kolu o nā wahine, no Lipelia lāua ‘elua, ‘o ia ‘o Leymah Gbowee a me Ellen Johnson Sirleaf.

‘O Leymah Gbowee, he Lipelia Alaka’i nō, nāna i ho’ākoakoa i nā wāhine ‘Isalama a me nā wāhine Kalikiano i nā luna ho’oluhi o ko lākou ‘āina. A ma muli nō ho’i o ka hana o Gbowee, he hiki i ka po’e wāhine ke komo aku i loko o ka hana koho pāloka. A ua kū’ē nō ho’i ‘o ia i ka pu’e wale ‘ia ‘ana o nā wāhine o Lipelia e nā koa.

A ‘o ka wahine hope loa, ‘o ia ‘o Ellen Johnson Sirleaf, ka pelekikena ho’i o Lipelia. ‘O ia nei ka wahine mua loa o ‘Apelika i koho pāloka ‘ia e nā kānaka o laila i pelekikena. I ka makahiki 2005 ‘o ia i koho ‘ia ai i luna no ia aupuni. Ua nui kāna hana maika’i ma ka ho’oponopono ‘ana i nā pilikia o laila.

‘Auhea ‘oe, e ka makamaka heluhelu, ua ho’opōkole ‘ia ihola nā hana maika’i a ua mau wāhine nei i mea e lawa ai kahi lumi ka’awale no ke kama’ilio ‘ana. ‘A’ole i hana ‘ia pēlā me ka mana’o e ho’olilo i ia mau hana a lākou i mea ‘ole. Nui ka mahalo o kēia mea kākau iā lākou a me kā lākou hana.

I ka nānā ‘ana aku nei i ka papa inoa o nā kānaka i kau aku ma ia kūlana hanohano, ‘a’ole kanaka Hawai’i. ‘O ia Makana Maluhia Nopela, i ka makahiki 1901 ‘o ia i hā’awi mua ‘ia ai. A i ka makahiki 1974, ua kau aku nei kahi kānāwai e ‘ōlelo ana, ‘a’ole e lilo aku ka makana i ka mea i moe aku i ka moe kapu o Niolopua. A ‘o ia kānāwai hou, he mea minamina loa ia, no ka mea, he mau kānaka paha kai hana no ka pono. Kohu mea lā, ‘o ka mea hala, ua hala ia. He mau kānaka paha a Ali’i o ke au i hala i hiki ke kau aku i ia hano hāweo o ka Makana Maluhia Nopela? A pehea ho’i nā kānaka o kēia ao nei?

A no laila, eia kēia mea kākau ke kauleo aku nei, e kākau ‘oe, e ka makamaka heluhelu, i mo’olelo no Kauakūkalahale e hō’ike ana i kahi kanaka āu e mahalo nei no ka nui o kāna hana no ka pono o nā kānaka Hawai’i, a o nā kānaka a pau paha, no ka pono o nā keiki, a pēlā aku, he hana ho’i e laha ai ka maluhia a puni ka honua nei.


E ho’ouna ‘ia mai nā leka iā māua, ‘o ia ho’i ‘o Laiana Wong a me Kekeha Solis ma ka pahu leka uila ma lalo nei:

» kwong@hawaii.edu
» rsolis@hawaii.edu

a i ‘ole ia, ma ke kelepona:

» 956-2627 (Laiana)
» 956-2627 (Kekeha)

 

This column is coordinated by Kawaihuelani Center for Hawaiian Language at the University of Hawai’i at Mānoa.

 

Comments are closed.