Synopsis: A drug that has shown promise in the treatment of MERS and SARS is being touted as a treatment for COVID-19. That is good news but it should not send us out into the streets until we know for sure.

æAuhea käkou e oæu mau hoa alo like i ka ‘ïnea e noho paæa nei i loko o ka hale a e launa kaæawale nei me nä hoa he leo a he leo, he hua a he hua, a he alo a he alo ma o ia mea æo ka papa kaumaka o ke kamepiula. Aloha nö käkou! Iä käkou e peæe nei, eia mai nö kekahi hua e noæonoæo ai, æo ia hoæi æo Remdesivir.

I këlä makahiki aku nei i hala, i ka lä 9 o ka mahina æo Nowemapa, ua puka mai kekahi æatikala aæu e pili ana i nä inoa läæau lapaæau he nui hewahewa e hoæolaha æia ana ma o ke kïwï. æEkolu inoa o këlä me këia läæau. He inoa küæai, he inoa waeæano ‘epekema, a he inoa kemikala nö hoæi. Ua kapa æia ka inoa küæai me ka manaæo e lilo ia i mea e hoæoläæau ai i ka noæonoæo o ka mea küæai a komo mai ai ke ake küæai. I këia manawa, æaæohe inoa küæai o Remdesivir, he mea i manaæo æia näna e pale i ke COVID-19, no ka mea, aia wale nö ke küæai æia aku a æäpono æia e ka FDA.

æO kekahi inoa o ia mau läæau, he kohu haæihelu makemakika no ka nui o kona mau helu. æO ia kona inoa haæilula kemikala. He käkaæikahi ka poæe näna e hea aku i ia inoa. He poæe puni æepekema wale nö paha. E kapa aku nö läkou i ia laæau ‘o C27H35N6O8P.

I këia wä, ke kapa wale æia nei nö ma kona inoa laulä æo Remdesivir. æO ia kona inoa waeæano æepekema, a ua kükulu æia nö ma nä mähele æekolu. Aia ka mole i ka hopena o ka inoa, æo ia hoæi ka päkuæina, æo “-vir”. He hoæopökole æana këia no ka hua æölelo haole æo “virus”, a no laila, pili kona manaæo i ka pale æana i nä maæi hölapu. He mau mea lapaæau hou aku nona nä mole “-vir” ma loko o ka inoa æepekema. æO Dolutegravir (æo ia hoæi æo Dovato kona inoa küæai), Bictegravir (Biktarvy), Glecaprevir (Mavyret), a me Baloxavir (Xofluza) kekahi mau laæana.

Ua pohihihi ka manaæo o nä mähele mua æelua, æo ia hoæi, æo “rem” a æo “desi”. æAæole maopopo ka manaæo o “rem” a ke kuhi æia nei æo “desi” he mau mähele no ka hua æo adenosine (de + si). æO ka manaæo o ia hua, he läæau ia e kï æia aku i loko o ke kino ma o ke kui hou. A komo aku i ke aæa koko, e keæakeæa æo ia i ka hoæokinomäewe æia o ka maæi hölapu.

Maliæa, he mea ia e ola ai ka maæi COVID-19 e laha aæe nei ma nä æäina a pau o ka honua nei. æAæole naæe i höæoia pono æia i këia manawa, a no laila, alia käkou e pono hoæolauleæa me nä æohana a me nä pilikana. Aia wale nö a æike leæa æia kona maikaæi a me ka æole. He manaæolana koæu, æaæole naæe au e puni wale aku. Mai poina, æeä, ua häpai æia ka Hydroxichloroquine i mea e pepehi ai i ia maæi lele, a i ka nänä pono æana, ua häæule pahü ia manaæo.

No ka manawa, aia ka pono æo ka mälama æana o käkou iä käkou iho ma o ka noho kaæawale æana, ka æaæahu æana i ka pale maka ke puka aku i waho, ke kihe a kunukunu æana i loko o ka æuala o ka lima, a me ia mea aku ia mea aku, a pëlä nö käkou e mälama ai i ko käkou mau hoa kanaka. Mai nö a manaæo mai ua noa ka hele lanakila wale aku mai æö a æö me ka nänä æole i ka hopena. Aia a æäpono æia e ka FDA, a laila wale nö e maha ai ka naæau.

E ho‘ouna ‘ia mai na ä leka iä mäua, ‘o ia ho‘i ‘o Laiana Wong a me Kekeha Solis ma ka pahu leka uila ma lalo nei:

>> kwong@hawaii.edu

>> rsolis@hawaii.edu

a i ‘ole ia, ma ke kelepona:

>> 956-2627 (Laiana)

>> 956-2627 (Kekeha)

This column is coordinated by Kawaihuelani Center for Hawaiian Language at the University of Hawai‘i at Mänoa.